• 1

teren Zamku Árpádów - Esztergom

Podróż: Polak, Węgier, dwa bratanki........ ...
Miejsce: Esztergom, Węgry, Europa

• 
• amek Árpádów znajduje się w pobliżu bazyliki, na południowo-zachodnim krańcu wzgórza. Pierwszy pałac, wzniesiony z inicjatywy księcia Gézy w latach 969-975, położony był centralnej części wzgórza zamkowego, dziś zajmowanego przez Bazylikę. Z rozkazu pierwszego władcy Węgier, króla Stefana I świętego, po roku 1000 rozbudowano w kierunku południowym, aby umożliwić wzniesienie esztergomskiej bazyliki. Do 1241r. stanowił on ośrodek władzy królewskiej i siedzibę węgierskich władców, w nim podejmowano zagraniczne delegacje i przedstawicielstwa oraz odbywano rady decydujące o losach całego państwa.
  
  
  
  Sytuacja zmieniła się z chwilą rozpoczęcia inwazji tatarskiej. Król Béla IV, choć zdołał uciec przed wrogimi wojskami, a po odparciu najazdu rozkazał odbudować pałac, już nigdy do niego nie powrócił. Za swą nową siedzibę obrał zamek wzniesiony w Budzie, a dawny pałac przekazał na ręce kościoła.
  
  
  
  Okres chaosu po śmierci ostatniego władcy z dynastii Árpádów nie był szczęśliwy dla zamku. Pretendenci do tronu węgierskiego za punkt honoru stawiali sobie odzyskanie władzy nad pałacem, przez co wielokrotnie toczono o niego krwawe boje, rujnując budowlę i ograbiając ją z ostatnich zachowanych skarbów. Spokój przyniósł dopiero wybór na króla Róberta Károlya, który zdecydował się przyjąć honorowy patronat nad miastem i, podobnie jak jego następca Władysław Wielki, zadbał o przywrócenie miejscu jego należytej świetności. Począwszy od XIV wieku zamek w Esztergom odwiedzany był licznie przez zagranicznych władców, zapraszanych przez Władysława Wielkiego, Zygmunta Luksemburczyka i Macieja Korwina. W pałacu Árpádów gościli najznamienitsi uczeni i artyści doby renesansu z całej Europy (Galeotto Marzio, Regiomontanus, Márton Ilkus, Georg Peuerbach, Pier Paolo Vergerio i Antonio Bonfini), którzy tu właśnie tworzyli i rozwijali swą wiedzę.
  
  
  
  Antonio Bonfini, później nadworny historyk króla Macieja Korwina, opisywał zamek jako niezwykle przestronny i wygodny, z ogromną salą rycerską, przed którą rozciągała się wspaniała weranda-loggia, zbudowana z czerwonego marmuru. Obok znajdować się miała kaplica Sybilli z przepięknymi malowidłami naściennymi, a w sali rycerskiej freski ukazywały oblicza dotychczasowych królów węgierskich i ich scytyjskich poprzedników. Ogród podzielony by na dwie części, przez które przebiegała ozdobna kolumnada, nad którą zaprojektowano przejście dla królowej. Między ogrodami wznosiła się wieża z czerwonego marmuru, mieszcząca liczne komnaty z balkonami. Pobliska bazylika św. Adalberta ozdobiona zaś była przepięknymi szklanymi witrażami... Esztergomski zamek przez dziesięć lat (1490-1500) stanowił siedzibę królowej Beatrix.
  
  
  
  Z racji strategicznego położenia miasta oraz obronnego charakteru pałacu (umocnienia i mury obronne pochodziły jeszcze z okresu średniowiecza) okres okupacji tureckiej zapisał się krwawą kartą w dalszych dziejach zamku. Obie przeciwstawne armie, turecka i węgierska, za punkt honoru stawiały sobie zdobycie i utrzymanie kontroli nad twierdzą. Zamek wielokrotnie przechodził z rąk do rąk, był miejscem wieloletnich oblężeń, dzielnej obrony i okrutnych rzezi. Po oswobodzeniu miasta z rąk tureckiego najeźdźcy w 1683r. z dumnej budowli pozostały jedynie ruiny i zgliszcza.
  
  
  
  Dziś w odrestaurowanych częściowo salach mieści się muzeum zamkowe, w którym zgromadzono wiele przedmiotów wydobytych podczas prowadzonych na tym terenie badań archeologicznych. Podziwiać można odrestaurowaną XII-wieczną kaplicę z pięknymi freskami ściennymi w stylu bizantyjskim oraz prywatne komnaty pary królewskiej. Uwagę zwracają liczne gotyckie i renesansowe detale architektoniczne, rozety i rzeźby symbolizujące dobro i zło. W zamku tym odsłonięto również najstarszą na Węgrzech salę piwniczną przeznaczoną do zamieszkania, w której, jak głosi popularna legenda, urodził się sam św. Stefan. Uwagę zwiedzających przykuwają także pomieszczenia z rekonstrukcją portalu nieistniejącego już kościoła św. Wojciecha oraz panoptikum ukazujące poczet królów węgierskich w strojach paradnych.