Podróż Z wizytą u Ormian

11.09.2013.

Zwiedzanie Erywania. Podczas objazdu zwiedzamy centrum sportowe i koncertowe, most Kievyan, aleja Baghramyan, pałac prezydenta, Akademia Nauki, gmach parlamentu, budynek opery, pomnik jadącego na koniu bohatera literackiego Dawida z Sasoun, katedra ormiańska św. Jerzego. Zwiedzanie Muzeum Matenedaran. Najważniejsze erewańskie mu­zeum - nie tylko ze względu na prezentowaną kolekcję, lecz również, a zwłaszcza, ze względu na jego ogromne znaczenie, jako strażnika kultury pisanej Armenii. Ogromny, budynek wcina się głęboko w zbocze, a zabezpieczenie stalowymi drzwiami nadało mu jednocześnie funkcję schronu dla kolekcji na wypadek nuklearnej zagłady. Hol wejściowy ozdobiony jest mozaiką przedstawiającą bitwę na równinie Awarajr, główną klatkę schodową zdobią freski ze scenami z armeńskiej historii. Zwiedzającym udostępniona jest tylko jedna sala wystawowa ( m.in. z XVII-wiecznym listem w języku polskim oraz bardzo ciekawym podręczni­kiem do geometrii w języku arabskim). Pozostałe pomieszczenia są magazynem ponad 17 tyś. manuskryptów w wielu językach - dostępnych jedynie za spe­cjalnym zezwoleniem.  Postój przy Tsitsernakaberd - pomniku upamiętniającego ludobójstwo Ormian przez Turków w 1915 roku. Zwiedzanie Muzeum Historycznego. Potem przejazd do Echmiadzin i zwiedzanie rezydencji najwyższego patriarchy Armenii – Katolikosa, katedry z III w. Miasto leży w regionie Armawir, ok.20 km na zachód od Erewanu.  Katedra w Eczmiadzynie jest najstar­szą chrześcijańską świątynią w Armenii. Wybudowana została w latach 301-303 przez św. Grzegorza Oświeciciela, zało­życiela Kościoła ormiańskiego, tuż obok królewskiego pałacu, w miejscu zniszczo­nej pogańskiej bazyliki. Klasztor, który został wybudowany dookoła świątyni, jest siedzibą katolikosa - głowy Kościo­ła ormiańskiego. Katedra mia­ła kształt bazyliki, natomiast podczas przebudowy pod koniec V w. uzyskała rzut prostokątny z czteroapsydowym krzyżem i prostokątnymi dobudowami do niego. Budynek posiadał pięć kopuł. W VII w. apsydy zostały wysunięte poza obrys prostokąta, co nadało budowli charakterystyczny wygląd świątyni na planie krzyża z kopułą umieszczoną centralnie. Ze starej bazyliki pozo stały jedynie małe, różnokolorowe kostki w apsydzie głównej oraz pod­stawy czterech pylonów, które pełniły funkcję wewnętrznych podpór budynku z centralnie zlokalizowaną kopułą. Był to jeden z najstarszych kościołów chrześcijańskich tego typu, odgrywający ogrom­ną rolę w rozwoju stylu koncentrycznych świątyń okresu wczesnochrześcijańskie­go w Armenii oraz pozwalający ustalić źródło i klasyfikację ich typów. Wśród zbiorów muzeum na szczegól­ną uwagę zasługują wspaniałe kościel­ne stroje haftowane złotem i perłami, drukowane zasłony, haftowane narzuty, krzyże, pastorały, różne typy rytualnych naczyń ze złota, srebra i kości słoniowej przyozdobionych klejnotami. Większość z tych okazów datuje się na XVII-XIX w., znaleźć jednak można również i starsze. W kolekcji muzealnej znajduje się np. X-wieczny krzyż z monasteru HawucTar - jedna z najstarszych drewnianych płaskorzeźb w Armenii. Najcenniejszym eczmiadzyńskich manuskryptów jest światowej sła­wy Eczmiadzyńska Ewangelia z 989 r., aktualnie przechowywana w muzeum Matenadaran. Miniatury na początku manuskryptu, pochodzące z końca X w., odznaczają się żywymi kolorami, gładkością i delikat­nością ornamentyki oraz realistycznym przedstawieniem ptaków i roślin. Nato­miast wykonana z kości słoniowej opra­wa manuskryptu jest wspaniałym przy­kładem sztuki bizantyjskiej - rzeźbienia z VI-VII w. ukazują sceny z Ewangelii, a u góry okładki przedstawieni są anio­łowie niosący krzyż w otoczeniu wień­ca. Kościół św. Hripsime, świą­tynia stanowi jeden z najświetniejszych zabytków ormiańskiej architektury okresu klasycznego. Bryła budowli z centralnie umieszczoną kopułą zlokalizowana jest na niewielkim podwyższeniu we wschod­niej części Eczmiadzynu. Kościół św. Hripsime, ukończony w 618 r., jest żywym przykła­dem budowli wyróżniającej się jednością układu i dekoracji, w której system cen­tralnej kopuły został doprowadzony do perfekcji. W 1790 r. do kościoła dobudowano dwukondygnacyjną wieżę dzwonniczą z ośmiokolumienkową dzwonnicą. Przejazd do świątyni Zvartnoc z VII n.e. Niedaleko Eczmiadzynu położona jest również katedra Zwartnoc. To posiadający ogromną wartość architektoniczną, choć aktualnie w ruinie, kompleks budynków wzniesio­nych w połowie VII w. Składał się on ze świątyni św. Grzegorza (zwanej także po prostu Zwartnoc) i pałacu katolikosa Ner­sesa III, zwanego Budowniczym. Świąty­nia Zwartnoc, wybudowana, jako główna ormiańska katedra w latach 641-661, miała przyćmić swoją potęgą katedrę w Eczmiadzynie. Zgodnie z przekazami, Zwartnoc leżała już w gruzach w X w. Niestety przekaz nie podaje przyczyny zniszczenia budynku, najprawdopodobniej jednak było to trzęsienie ziemi w 930 r. Niemniej, nawet w ruinie Zwartnoc robi imponujące wrażenie. Do dziś prze trwały jedynie dolne części murów oraz poszczególnych elementów świątyni, istnieją jednak różne teorie i wyobrażenia jak świątynia mogła wyglądać zaraz po wybudowaniu. Wizyta w fabryce brandy – degustacja. Kolacja w restauracji z kameralnym koncertem. Spacer wieczorny od budynku opery do Palcu Rewolucji.

12.09.2013.

Spacer po bazarze Gum, na którym można kupić: owoce, warzywa i lokalne przyprawy. Dalej jedziemy do Erebuni to dzielnica Erewanu, aby zwiedzić muzeum i twierdzę Erebuni, która pamięta czasy królestwa Urartu, jednego z największych i najważniejszych ośrodków starożytnego Wschodu. Urartu podbiło Kotlinę Araratską - ogromne terytorium, sięgające na północ aż do jeziora Sewan. Ta urodzajna kraina odgrywała wielką rolę w politycznym oraz ekonomicznym życiu mieszkańców Uraratu. Rozwijało się tam budownictwo: Wynoszono nie tylko małe fortece (takie jak Aragac) albo ufortyfikowane miasta, ale także inżynierskie instalacje hydrau­liczne służące do nawadniania pól. Wśród najstarszych i największych miast było Erebuni, usytuowane na wzgórzu Arinberd, na południowo-wschodnim krań­cu dzisiejszego Erewanu. Przedmieścia były usytuowane u stóp pra­wie 65-metrowego wzgórza zwieńczonego cytadelą. Lokalizacja cyta­deli pozwalała na obserwację samego mia­sta, ale również Kotliny Ararackiej. Dziedziniec połączony był ze świątynią Susi, poświęconą bogu luszba. Następcy króla Argisztiego kon­tynuowali prace budowlane w celu udo­skonalenia cytadeli, świątynia Su­si została zmieniona w świątynię kultu ognia, a kolejną świątynię tego kultu wy­budowano w północno-wschodnim ro­gu dziedzińca. Wycieczka do wsi Garni. Kompleks świątynny Garni usytuowany jest w wiosce o tej samej nazwie, w rejonie Abowian. Zabudowa Garni zawiera jednocześnie elementy hellenistych i nawiązujące do tradycji budowlanej Ormian. Artystyczna wartość i wyjątkowość zabytku zalicza Garni do wybitnych dzieł architektury światowej.   Budowla zlokalizowana jest w malowniczym górskim rejonie i oferuje wspaniały widok na poszarpany i urwisty wąwóz rzeki Azat, na sady, pola i górskie stoki pokryte dywanami różnokolorowej trawy. Garni było letnią rezydencją króli a także miejscem, gdzie stacjonowali żołnierze. Kościół w Garni, pochodzący z XI lub XII w., położony jest 10 min od komplek­su świątynnego, przy brukowanej drodze prowadzącej do przepięknego wąwozu Garni. Kościółek jest niewielki i przeszedł ostatnio doskonałą renowację. W dawnych czasach nazywany był Ajriwank, natomiast w XIII w. przemianowano go na Gegard - Monaster Włócz­ni, ponieważ rzekomo przechowywano w nim Świętą Włócznię, (gegard), którą zraniony był Chrystus wiszący na krzyżu. Kaplica św. Grzegorza Oświeciciela, wybudowana przed 1177 r., stoi wysoko nad drogą, 100 m od głównego wejścia do kompleksu. Jest częściowo wykuta w masywnej skale, jej układ był najpraw­dopodobniej w dużym stopniu zdeter­minowany przez kształt jaskini, która tam istniała. Główne obiekty Gegard zajmują środkową część klasztornego dziedziń­ca, otoczonego z trzech stron ścianami i wieżami, natomiast zamkniętego od czwartej stromym urwiskiem. Katedra główna wzniesiona w 1215 r. na zewnętrznym prostokątnym planie z przykrytym kopułą wnętrzem dwukondygnacyjnymi dobudówkami w narożnikach centralnego skrzyżowania jest typowa dla okresu X-XIV w. Na zachód od głównej świątyni znaj­duje się, przyłączona do skały, zakrystia, wybudowana w okresie pomiędzy 1215 - 1225 r. Grobowiec Proszianów oraz drugi kościół w skale, usytuowa­ny na wschód od Awazanu, wykonane były w 1283 r. Kościół Matki Bożej ma plan krzyża z kopułą pośrodku oraz dołączonymi trzema małymi aneksami.  Zwiedzanie wytwórni dywanów. Kolacja z koncertem muzyki ludowej.