Podróż Estonia zachodnia

Plan był taki, by pierwszego dnia dojechać tylko do granicy i tam przenocować. Jako miejsce noclegu wybrałem gospodarstwo Biały Niedźwiedź w Smolnikach, które znałem z wcześniejszych wojaży. Przyjechaliśmy wczesny popołudniem i mogłem jeszcze pokazać Wojciechowi kilka ulubionych panoram Suwalszczyzny.

Do Estonii jedzie się łatwo i przyjemnie trasą Via Baltica. Tyko na obwodnicy Rygi droga jest mocno sfatygowana, (ale już ją naprawiają). Granice przekracza się niemal niezauważalnie – jak to w Unii. Po przekroczeniu granicy estońskiej skręciliśmy w szosę biegnącą wzdłuż wybrzeża. Nocleg znaleźliśmy na nadmorskim polu biwakowym w miejscu zwanym Lepanina – nie ma tam nic oprócz pobliskiego hotelu o tej samej nazwie. Tego wieczora widziałem swój pierwszy estoński zachód słońca na kompletnie bezludnej plaży.

Noc była zimna jak diabli - najzimniejsza jaką przeżyłem w Estonii. Wyjechaliśmy gdy wszyscy jeszcze spali i po dwóch godz. wjechaliśmy w opłotki Tallina. Dość przypadkowo trafiliśmy do hotelu Salzburg, po zakwaterowaniu autobusem pojechaliśmy (30min.) do centrum. Tallinska starówka jest ogromna, podzielona na dolne i górne miasto i bardzo piękna. Brak mi pisarskiego talentu, by silić się na próbę oddania jej urody, muszą wystarczyć zdjęcia. Pod względem walorów turystycznych nie ustępuje Krakowowi czy Pradze, ale leży nad morzem i często słyszy się krzyk mew, co dodaje jeszcze uroku temu hanzeatyckiemu miastu.

Rano pojechaliśmy do Rocca al Mare, ogromnego skansenu prezentującego budownictwo z terenu całej Estonii. Po kilku godzinach wróciliśmy na starówkę. Po jakimś czasie niespodziewanie znaleźliśmy się na Rynku. Co prawda podejrzewałem jego istnienie, ale fakt, że tyle godzin wędrowaliśmy uliczkami zanim tam trafiliśmy, daje pojęcie o jej rozmiarach. Wtedy podjąłem decyzję, że muszę tu pobyć jeszcze jeden dzień.

Do południa jeszcze razem zwiedzaliśmy starówkę, potem odprowadziłem Wojciecha na dworzec autobusowy, skąd odjechał do Białegostoku. A ja już samotnie oddałem się włóczędze po starych uliczkach Tallina. Postanowiłem, że jutro jednak nie wyjadę.

Tego dnia oprócz włóczęgi po mieście, zwiedziłem Muzeum Morskie, wchodziłem do baszt i kościołów. Wszedłem na wieżę kościoła Św. Olafa (Oleviste kirik) i powiem Wam, że było warto. Będąc w Tallinie wejdźcie tam koniecznie, bo panorama jest oszałamiająca. Wieczorem żegnałem się z miastem, zastanawiając się, czy jeszcze tu kiedyś powrócę. Byłem jednak prawie pewny, że tak się stanie.

 Jadąc wzdłuż wybrzeża przez Vaana-Joesuu (klifowe wybrzeże, ładne plaże) dotarłem do ,,kolorowego" wodospadu Keila-Joa. Ma on ok. 60 metrów szerokości. Następnie obrałem azymut na Paldiski. Tam za miastem, w kierunku północnym, są imponujące pionowe klify, oraz latarnia morska. Spędziłem tam kilka godzin wędrując wzdłuż klifu i wylegując się na trawie. Pierwotnie zamierzałem tu nocować, ale ostatecznie podjąłem decyzję o wyruszeniu w dalszą drogę. Tej nocnej jazdy wśród lasów i mokradeł nigdy nie zapomnę, wskaźnik poziomu paliwa stanął na zerze. Teoretycznie wiedziałem, że powinno wystarczyć, ale....Szczęśliwie dotarłem do stacji w Haapsalu na ostatnim litrze paliwa.

 

 

Po nocy spędzonej w samochodzie, wybrałem się na zwiedzanie Haapsalu. Jest tam średniowieczny zamek, chyba najdłuższy w Europie, drewniany dworzec kolejowy (kręcono na nim film,, Anna Karenina”), sympatyczne drewniane budownictwo w starym centrum. Po raz pierwszy byłem na estońskim cmentarzu, pełnym kutych, żelaznych krzyży. Takie krzyże są charakterystyczne dla wszystkich cmentarzy, które widziałem w tym kraju. Następnym punktem w planie wyprawy była wyspa Saaremaa, więc późnym popołudniem pojechałem do portu w Virtsu. Zaplanowałem sobie, że zatrzymam się gdzieś i zorientuję w sytuacji, lecz niespodziewanie znalazłem się w kolejce samochodów oczekujących na zaokrętowanie. Nie wiedząc co robić, wdałem się w rozmowę z kierowcą samochodu stojącego przede mną. Na pytanie, czy mówi po angielsku, odpowiedział:,, I can try” i od razu zrobiło się sympatycznie. Zostawiliśmy samochody w kolejce i poszliśmy zakupić bilety. Potem na promie rozmawialiśmy sobie o życiu w Polsce, Estonii, dał mi kilka wskazówek. Fajny gość. Prom dobija do wyspy Muhu, która łączy się z Saaremą groblą biegnącą przez morze. Tę noc postanowiłem spędzić jednak na Muhu, w wiosce Koguva, która jest zamieszkanym skansenem. W drewnianych domostwach, otoczonych omszałymi, kamiennymi murami, toczy się normalne życie. Po drodze cudem uniknąłem zderzenia z sarną, która przebiegła tuż przed maską. Nocleg urządziłem sobie na parkingu w swoim samochodzie.

 

W nocy zasłaniałem okna czym się dało, bo czerwcowe noce w Estonii są ,,białe”. Z rana włóczyłem się po bezludnych nadbrzeżnych ostępach, potem pojechałem na Saaremę.W miasteczku Orissaare przyglądałem się popisom kitesurferów, w Kaali obejrzałem wypełniony wodą krater, będący pamiątką po upadku meteorytu, zespół wiatraków w Angla. A wieczorem zobaczyłem, jakie znaczenie ma dla Estończyków noc świętojańska.  Gromadzą się oni wokół ogromnych ognisk, śpiewają, piją i tańczą do rana. Ten zwyczaj jest szczególnie kultywowany właśnie na Saaremie i wielu ludzi przybywa tu specjalnie na tę okoliczność. Na noc powróciłem na ,,swój” parking na Muhu, który jakoś chyba polubiłem.

Dalszy ciąg zwiedzania Saaremy: średniowieczny kościół w Valjala, oraz sympatyczne Kuressaare, ,,stolica” wyspy, z dobrze zachowanym zamkiem biskupów ozylskich. Tym razem nocleg znalazłem w domku kampingowym w miejscu o nazwie Kampingu. Nie było ani drogo, ani luksusowo. Tego dnia wypadło święto związane z estońską niepodległością, Estończycy zawieszali flagi nawet na domkach kempingowych (na samochodach niemal wszystkich), a wieczorem intensywnie świętowali. 

Celem głównym tego dnia była eksploracja półwyspu Sorve. Jego (i zarazem całej wyspy) najbardziej wysuniętym na południe punktem jest Saare. Znajduje się tam latarnia morska i restauracja, poza tym kilka starych łajb i trochę rybackiego sprzętu. Wszędzie wśród piasku i kamieni kwitło mnóstwo dzikich kwiatów. Następnym miejscem pobytu były kamieniste plaże Ohessaare, na których usypane stały setki kamiennych kopczyków o różnej wielkości i stopniu rozbudowania. Tam było naprawdę pięknie i prawie całkiem bezludnie. To zresztą jest charakterystyczne dla całego estońskiego wybrzeża, gdzie często w zasięgu wzroku nie ma nikogo poza tobą. Po powrocie do Kuressaare zwiedziłem tamtejszy zamek. Jest idealnie zachowany, choć na mój gust za mało ,,mroczny”.

 

Rankiem spakowałem się i wyruszyłem do Kihelkonny. Odwiedziłem tam ładny, jednonawowy kościół z XIII wieku. Widząc moje zainteresowanie, opiekująca się świątynią pani wręczyła mi klucze do kościelnej wieży, choć stwierdziła, że zazwyczaj nikogo tam nie wpuszcza. Widoku z wieży nie było żadnego z powodu zabitych deskami okien, ale obejrzałem potężne dzwony. Wpisałem się do księgi gości( ciekawe, dlaczego w kraju mi się prawie nigdy nie chce, a tam niemal zawsze zostawiałem swój wpis) zostawiłem skromną ofiarę i jeszcze przez chwilę pogimnastykowałem swój rosyjski w rozmowie. Następnym etapem był płw. Tagamoisa z jego bezludnymi plażami i polanami porośniętymi kępami jałowców. Następnie wpadłem nad największe na wyspie jezioro Karujarv, gdzie zażyłem kąpieli. Oferowali tam noclegi w domkach wielkości gołębnika bez okien i elektryczności za to w cenie hotelowej. Byli amatorzy, ale ja udałem się ponownie nad morze na cypel Ninase. We wsi Tagaranna – wieża widokowa i klify. Kontynuując zwiedzanie północnego wybrzeża dotarłem na cypel Panga. A tam piękne, skaliste klify, całkiem dla mnie, zero ludzi. A potem przy zachodzącym słońcu, często się zatrzymując jechałem nadbrzeżną szosą, by w końcu wylądować na ,,moim” parkingu na wyspie Muhu. Jakoś polubiłem tu nocować. 

Z samego rana zaokrętowałem się na promie i przed południem byłem w Parnawie. To sympatyczne miasto ma centrum o zabytkowym charakterze, rozległy park prowadzący do morza i piaszczyste plaże. Pełni funkcje głównego krajowego kurortu. Miałem szczęście trafić na dni hanzeatycke (Hansapaevad), średniowieczny piknik, coś podobnego do jarmarków dominikańskich. Setki kramów z rękodziełem i naturalną żywnością, występy zespołów, turniej rycerski, mnóstwo ludzi w strojach z epoki. Było co oglądać, było co zjeść i wypić. A wieczorem wysłuchałem koncertu chóru w kościele Św. Elżbiety. Postanowiłem, jako że jutro niedziela, przyjść na poranne nabożeństwo. Noc spędziłem na polu namiotowym pod miastem. 

Mimo swoich 40 lat byłem chyba najmłodszym uczestnikiem nabożeństwa i, co było łatwe do przewidzenia, zrozumiałem zeń tyle, ile się domyśliłem. Powłóczyłem się po porcie jachtowym (po drugiej stronie rzeki cumowały pełnomorskie statki handlowe). Ale głównym celem niedzieli było miasteczko Viljandi. Po drodze zatrzymałem się w Tori, gdzie rzeka Parnu jest bardzo malownicza i ma ciekawy brzeg z pozostałościami po kamieniołomach. W Viljandi spędziłem kilka miłych godzin, głównie na zamkowym wzgórzu (ruiny fortecy z XIII w., piękny widok na rzekę), oraz snując się wśród drewnianej zabudowy śródmieścia. Ciekawy, choć skromny (jak większość luterańskich świątyń w Estonii) jest kościół Św. Jana posiadający drewniane sklepienie. W drodze powrotnej do Parnawy wziąłem ,,łebka”, lecz młody ten człowiek nie zdążył się jeszcze nauczyć angielskiego, a nie był też dość leciwy by znać rosyjski, więc rozmowa się nie kleiła. A tak miałem ochotę pogadać…

Następnego dnia byłem już w Polsce.