Podróż Wycieczka na Warmię

Ornowo to malowniczo położona wieś w pobliżu Ostródy, do której warto zboczyć z głównej drogi na krótką chwilę. Jedną z największych atrakcji tej miejscowości są malownicze wąwozy, które można oglądać w samej wsi oraz nad jeziorem. Przez wieś - właśnie w wąwozie przepływa strumyk, który znajduje swoje ujście w jeziorze Ornowskim. Sama nazwa pochodzi od pruskiego imienia Arno. W latach 1374-1379 komtur Bernard von Mansfeld nadał niejakiemu Jakubowi sześćdziesiąt włók na założenie wsi, którą nazwano Arnau. W 1397 roku komtur Johann von Schonfeld kupił od Zandesa Erasmusa wieś Ornowo, dwór Morliny oraz inne dobra. Po sekularyzacji Zakonu, właścicielem Ornowa w latach 1580-1654 był marszałek elektora Ahasverus Brandt, który otrzymał ten majątek za zasługi wojenne. Przed reformacją istniała w Ornowie kaplica, a od XIV wieku kościół, który był filią parafii ostródzkiej, i który następnie uległ zniszczeniu. W 1626 roku, po pierwszej wojnie szwedzkiej odbudowano kościół. Do XVII wieku zdecydowana większość mieszkańców stanowili Polacy. W roku 1740 rząd pruski sprowadził do wsi kolonistów niemieckich i rozpoczął politykę germanizacyjną.

W Ornowie warto zatrzymać się, by obejrzeć pięknie położony, wspomniany wyżej XIV-wieczny, gotycki kościół.Świątynia zbudowana jest z kamieni polnych, górna część wieży - pochodząca z XIX wieku - jest drewniana.  

Łukta - za czasów krzyżackich i niemieckich nosząca nazwę Locken - położona jest w obrębie krainy historycznej Prus Górnych (tzw. Oberlandu), w przeszłości zamieszkałej przez plemiona Pogezanów. Nazwa miejscowości i gminy pochodzi od staropruskiego słowa "Lucte" oznaczającego sitowie. Wieś wzmiankowana jest w dokumentach w roku 1340, a lokowana w roku 1352. Zasadźcą był Prus o imieniu Jone. W roku 1414, w czasie wojny z Zakonem Krzyżackim, Łukta została zniszczona przez wojska polskie, które spaliły młyn, 4 karczmy oraz 12 gospodarstw. W czasie wojny trzynastoletniej wieś uległa również spustoszeniu. W 1454 roku stacjonowali w Łukcie zaciężni żołnierze czescy w służbie krzyżackiej. W połowie XVI wieku we wsi były dwie karczmy, młyn, a oprócz chłopów pracowali także kowal i garncarz. Pod koniec XVI wieku działały już 4 karczmy, szkoła i cegielnia. Od 1706 roku w Łukcie odbywały się stałe targi końskie. W latach 1709-1710 w wyniku epidemii  dżumy zmarła znaczna część mieszkańców. W 1783 roku Łukta stanowiła wieś królewską. W latach 1806-1807 została spustoszona przez kwaterujące tam wojsko francuskie. 

W Łukcie warto zobaczyć gotycki parafialny kościół p.w. MB Częstochowskiej, pochodzący z początków XV wieku, a także posilić się smacznymi daniami kresowymi, serwowanymi w miejscowej restauracji "Wileńskiej". 

Wieś Kwiecewo została założona w latach 1333-1342 przez wójta krajowego Henryka von Lutra. Lokację wsi zatwierdził w roku 1372 biskup warmiński Jan II Stryprock. W roku 1560 istniejący miejscowy kościół konsekrował biskup Marcin Kromer. W jego miejscu wybudowana została w latach 1692-1693 nowa świątynia, konsekrowana w roku 1699 przez biskupa Andrzeja Chryzostoma Załuskiego.

W drugiej połowie XVIII wieku znajdujący się we wsi folwark był w posiadaniu Albrechta Zygmunta von Zeigut-Stanisławskiego herbu Sulima, ostatniego generalnego poczmistrza Prus Królewskich. 

W Kwiecewie uwagę turysty zwraca wspomniany wyżej barokowy kościół parafialny p.w. św. Jakuba Starszego Apostoła z lat 1692-1693 z ołtarzem głównymz połowy XVIII wieku i wieżą z roku 1862.

W pobliżu wsi położone jest także jezioro Sunia. W południowo-zachodniej części wioski znajduje się unikalne w skali regionu rozlewisko, zamieszkiwane przez ptaki wodno-błotne. Występuje tu większość gatunków polskich kaczek, wiele gatunków siewek, perkozy, rybitwy, chruściele, wiele gatunków wróblowatych, bocany, czaple, żurawie, sowy, gęsi a także ptaki drapieżne.

Kilka kilometrów przed Dobrym Miastem naszą uwagę zwróciła położona w dolinie wieś z interesującą sylwetką kościoła. Po chwili drogowskaz poinformował nas, że w odległości około 0,5 km od głównej drogi w Głotowie znajduje się Kalwaria Warmińska. Skręciliśmy. Warto było.

Pierwsze wzmianki o Głotowie (noszącym wówczas niemiecką nazwę Glottau) pochodzą z 1290 roku i związane są z pojawieniem się w zamieszkałej przez Prusów wsi sołtysa z Ornety, Wilchela. Dokument wymienia jako świadka proboszcza o imieniu Konrad. W owym czasie istniał tu już bowiem kościół p.w. św. Andrzeja. W 1300 roku nastąpił najazd Litwinów. Mieszkańcy wynieśli wówczas z kościoła Najświętszy Sakrament by uchronić go przed profanacją, zakopując go w znacznej odległości od świątyni. Wieś została zniszczona, a kościół spalony. Po wielu latach pewien rolnik znalazł ukryty w ziemi kielich, a w nim nienaruszoną hostię. Jak głosi legenda, woły ciągnące pług uklękły, podkreślając tym samym niezwykłość tego wydarzenia. Wiadomość o cudownym znalezieniu hostii rozeszła się wśród ludu, a kielich przeniesiono w procesji do kościoła w Dobrym Mieście. Tymczasem hostia po raz kolejny wracała do Głotowa, na miejsce, gdzie była zakopana. Wobec woli Bożej wzniesiono kościół ku czci Bożego Ciała. Samo Głotowo lokowane zostało w 1313 roku przez biskupa Eberhardta z Nysy. W połowie XIV wieku, w miejsce zniszczonej przez Litwinów światyni, zbudowano kościół z kamienia i cegły i od tego czasu Głotowo stało się miejscem pielgrzymkowym. Kościół ten zyskał w 1343 roku tytuł kolegiaty i stał się siedzibą kapituły. Choć już w roku 1347 kapitułę przeniesiono do Dobrego Miasta, to głotowskim proboszczem pozostał prepozyt kapituły. W roku 1356 wieś została ponownie spalona przez Litwinów. W 1362 roku przywilej lokacyjny Głotowa został odnowiony przez biskupa warmińskiego Jana II Stryprocka. Wieś szybko odbudowała się i zaludniła. Ruch pątniczy trwał nadal. Po przyłączeniu Warmii do Polski w wyniku II pokoju toruńskiego w 1466 roku do Głotowa przybywało coraz więcej pielgrzymów. Powstałe tu Sanktuarium Najświętszego Sakramentu zasłynęło także przez dokonujące sIę w nim cudowne uzdrowienia i nawrócenia. W XVII wieku Głotowo szczęśliwie omijały zarazy, a także wojska szwedzkie, które w tym czasie dwukrotnie najechały Polskę. Na początku XVIII wieku ludność Głotowa została jednak zdziesiątkowana przez epidemię dżumy. Wkrótce potem rozebrano średniowieczny kościół, na miejscu którego postanowiono zbudować nową świątynię. Kamień węgielny pod sanktuarium został wmurowany w 1722 roku przez biskupa warmińskiego a zarazem prymasa Polski Teodora Potockiego, a w roku 1726 nowy kościół p.w. Zbawiciela był konsekrowany przez ówczesnego biskupa warmińskiego Krzysztofa Andrzeja Jana Szembeka. 

Historia sąsiadującej z kościołem Kalwarii Warmińskiej wiąże się z zamożnym mieszkańcem Głotowa, Janem Mertenem, który po powrocie z Ziemi Świętej postanowił wybudować kalwarię, wzorowaną na jerozolimskiej. Przywiózł nawet małe kamyczki z Jerozolimy traktując je jako relikwie, umieszczone w późniejszych kaplicach. Terenem wokół kalwarii oraz kapliczkami zajmują się poszczególne rodziny we wsi, osoby starsze, siostry zakonne. Kalwaria Warmińska w Głotowie, zwana też Warmińską Jerozolimą, należy do najlepszych w Polsce, zachwyca bowiem nie tylko pięknem zabytków ale i malowniczym położeniem. Została ona wybudowana w latach 1878-1894.

Głotowo posiada wybitne walory kulturowe, związane z miejscem kultu religijnego i ma szanse rozwoju właśnie pod względem kształtowania się turystyki religijnej. Rocznie do świętego miejsca przybywa około 10 tys. turystów. Należało by więc zadbać o ochronę walorów miejscowości oraz o odpowiednie rozwiązania w zakresie infrastruktury, punktów usługowych, obiektów noclegowych. Póki co, jest to pięta achillesowa miejscowości.