WYCIECZKA 1:
Pięć najpiękniejszych francuskich wsi
Ponad sto francuskich miejscowości nosi tytuł »Najpiękniejszej wsi Francji«. W Prowansji paryskie jury poszukując piękna krajobrazu, dbałości o wiejską zabudowę, dekoracji kwiatowych, jakości życia i typowych cech danego regionu szczególnie często natrafiało na wieś godną uwagi. Na liczącym 65 km szlaku pięknych wsi między Luberon i Haut-Vaucluse w Lourmarin, Roussillon, Ménerbes, Gordes i Venasque poznać można aż pięć wiosek wyróżnionych tak znaczącym tytułem. Na wycieczkę warto poświęcić jeden lub nawet dwa dni, jeśli chcemy w tych wsiach się nieco rozejrzeć.
Miejscem startu jest Lourmarin. Ochrony w renesansowym pałacu szukali w XVI wieku członkowie protestanckiego ugrupowania Waldensów, którzy następnie zginęli wszakże w okrutnej rzezi z rąk miejscowej katolickiej arystokracji. Obrazu miejscowości dopełniają liczne galerie, restauracje i antykwariaty.
Za wąskim wąwozem Combe de Lourmarin skręćmy w lewo na drogę D 36 i pojedźmy nieco pod górę do Bonnieux (informacje: Office de Tourisme, place Carnot, tel. 04 90 74 03 18, www.bonnieux.com), niegdyś najważniejszej miejscowości masywu Luberon, będącego dziś za sprawą targów wielkanocnych miejscem spotkań mistrzów rzemiosła artystycznego. Przepiękny Forêt des Cèdres (Cedrowy Las), wyrosły z zasianych w 1861 roku nasion pochodzących z marokańskich gór Atlasu, zaprasza na dłuższe spacery (szlak sentier de découverte z tablicami informacyjnymi, D 36 z Bonnieux na szczyt Petit Luberon, płatny parking). Z tarasu widokowego nad starówką z jej wytwornymi domami można dojrzeć nawet ochrowe skały Roussillon.
Ale przedtem pełna zakrętów droga D 109 zaprowadzi nas do ruin zamku markiza de Sade w Lacoste. To tu odbywały się »sadystyczne« orgie, które tak obszernie opisał i za które w roku 1772 został w Aix zaocznie skazany na śmierć.
Drogą D 109 dojeżdżamy do kolejnej »najpiękniejszej wsi«, Ménerbes, będącej przez pewien czas siedzibą brytyjskiego pisarza Petera Mayle'a i z tego powodu służącej za cel wycieczek autokarowych. W średniowieczu miejscowość miała opinię niedostępnej z uwagi na jej położenie wśród wysokich, stromych skał; dla tych jej walorów podczas wojen religijnych szukali tu schronienia Waldensi i hugonoci.
Dalej droga D 103 prowadzi do Gordes. Leżąca na szczycie góry wieś stała się jedną z najczęściej fotografowanych w Prowansji - jako motyw na turystycznych plakatach reklamowych obiegła cały świat. Niemal zupełnie opuszczona i zapadła, dopiero kilkadziesiąt lat temu została ponownie odkryta przez malarza André Lhote i ożywiona wespół z przyjaciółmi ze świata sztuki i rzemiosła artystycznego. Wędrówka stromymi uliczkami w ciepłe popołudnie, uwieńczona (w okresie od maja do września) wysłuchaniem koncertu kwartetu smyczkowego, należy do niezapomnianych wrażeń z podróży po Prowansji.
Dużą konkurencję stanowi położona 7 km na zachód (osiągalna na drodze D 2 i D 102) wieś Roussillon w kolorze ochry, położona równie malowniczo na stoku gory. Tu wszystko kręci się wokół ochry, choć położone tu kamieniołony wyłączono z eksploatacji już w roku 1947. Biura turystyczne sześciu okolicznych miejscowości powołały do życia nawet »Ochrową Drogę«, prowadzącą do najciekawszych kolorystycznie złóż i najbardziej barwnych fasad domów (informacje: Office de Tourisme, place de la Poste, tel. 04 90 05 60 25, faks 04 90 05 63 31). W dawnej fabryce mieści się dziś muzeum ochry (Ancienne Usine Mathieu, route d'Apt, droga D 104, luty-listopad wt-niedz godz. 10-18, latem godz. 9-19 Uhr, 5 euro).
Joucas leży już przy trasie D 102, prowadzącej przez D 4 na wysokość 627 m do przełęczy Col de Murs. Tu ruiny przypominają jaskinię Barigoule, w której w roku 1545 zginęło około 20 uciekinierów religijnych. Chwilami droga przez las odsłania cudowne widoki, zanim przez wąwóz Véroncle dotrzemy do następnej utytułowanej wioski: Venasque, z jej pieczołowicie odtworzoną starówką wokół centralnego place de la Fontaine i potężnymi saraceńskimi wieżami, leży na górskiej grani z widokiem na górę Mont Ventoux. Venasque nadała nazwę hrabstwu Comtat Venaissin, niewielkiej połaci pomiędzy wzniesieniami Mont Ventoux i Monts de Vaucluse wokół Carpentras, stanowiącej podobnie jak enklawa wokół Valréas własność papieży i korzystającego do okresu Rewolucji Francuskiej 1789 roku ze szczególnych praw.
WYCIECZKA 2:
Pieszo przez Calanques pod Marsylią
Czysta natura na skraju wielkiego miasta, białe skały tonące w błękitnym morzu: Calanques między Marsylią a Cassis to przypominający raj labirynt dla piechurów, którzy wykreślili słowo "zawroty głowy" ze swego słownictwa. Pierwsze wrażenie o tym fascynującym zakątku daje następująca czterogodzinna piesza wycieczka.
Klasyczna brama do odkrywczej podróży w rejon Calanques otwiera się przy uniwersytecie Luminy na południowowschodnim skraju Marsylii. Wiodący w dół do zatoki Sugiton szlak edukacyjny długości około 3 km pokazuje, że Calanques nie są bynajmniej kamienną pustynią. Już po przebyciu pierwszych metrów szerokiej drogi, istniejącej od czasu niszczycielskich pożarów 1990 roku, słońce wydobywa zapach krzewów rozmarynu i tymianku. Bujna roślinność zanika dopiero na liczącej 217 m wysokości przełęczy Sugiton. Tu na wapiennych skałach przeżywają jedynie krzewy.
Daleko w dole połyskuje morze. Zapierający dech widok rozciąga się z platformy na grani Saint-Michel. Szlak wędrowny o numerze GR 98 w kierunku Cassis prowadzi obok ruin starej chaty pasterskiej w dół do zatoki. W Sugiton dominuje mała skalista wysepka, podobna do skamieniałej łodzi podwodnej.
Na drodze w kierunku zachodnim leży jedna z dwóch zamieszkałych „Kalanek“, mianowicie Morgiou. Dla mieszkańców Marsylii zama jej nazwa jest już magiczna – naturalny port, kilkadziesiąt prostych domów zwanych cabanons. To prowansalskie określenie chaty charakteryzuje także cały śródziemnomorski styl życia. Można go przez chwilę poczuć w Nautic Bar (tel. 04 91 40 06 37, € - €€), otwartej całorocznie restauracji z kawiarnią, serwującej świeże dania z ryb.
WYCIECZKA 3:
Winnice wokół Aix-en-Provence
Dobre wino porusza wszystkie zmysły. Wiele posiadłości w okolicach Aix-en-Provence to architektoniczne perełki podawane do przednich win. Trasę liczącą łącznie około 120 km dobrze jest rozłożyć na dwa dni, aby mieć dość czasu na spróbowanie tego czy innego gatunku wina.
Podróż rozpoczyna się w Aix-en-Provence i prowadzi drogą D 14 obok wykopalisk w Entremont poprzez Puyricard w kierunku Le-Puy-Sainte-Réparade do zamku Château La Coste (tel. 04 42 61 89 98, pon-sob godz. 8-12 i 14-18, www.chateaulacoste.com). Majątek wraz z zacisznym parkiem został zaprojektowany w roku 1682 przez Andrea Palladio. Obecnie rodzina Bordonado uprawia tam na powierzchni 160 ha sześć różnych gatunków cuvées.
W stylu włoskiego quattrocento prezentuje się okolony parkiem Château de Fonscolombe położony przy drodze D 13 z Le-Puy-Sainte-Réparade w kierunku Venelles. Zamek od roku 1810 jest w posiadaniu rodziny markiza de Saporta, który na 150 hektarach kontynuuje winiarskie tradycje swoich przodków.
Ciekawość znawców win wzbudzi odległa ledwie o kilkaset metrów, niepozorna zewnętrznie winnica Domaine Les Bastides . Rodzina Salen od roku 1967 postawiła tu na uprawę ekologiczną i oferuje jedynie pięć różnych gatunków win, figurujących w menu najlepszych restauracji.
Drogą D 13 jedziemy dalej na południe, aż do przecięcia z alpejską autostradą A 51. Niedaleko rzymskiego akweduktu położony jest Château de La Gaude (route des Pinchinats, tel. 04 42 21 64 19). Z pietyzmem odrestaurowuje się tu ogrody-labirynty, dwór, zabudowania gospodarskie i winnice, które utworzył w XVIII wieku Charles Albert Pisani. Majątkiem opiekują się Anne Beaufour i Michel Audibert, zwiedzanie organizuje biuro turystyczne w Aix.
Następnego dnia pojechać należy z Aix drogą A 51 do zjazdu Meyrargues i dalej drogami N 96 i D 561 przez Peyrolles do Jouques. W zachodniej części tej miłej wioski od szosy D 561 odchodzi polna droga do Château Revelette (tel. 04 42 63 75 43, pon-sob godz. 14-18) należącego do Petera Fischera. Ten hodowca winorośli z Badenii dumny jest, że jego wina stołowe podawane są we wsi, produkuje jednak także najwyższej próby wina czerwone i białe.
Pyszniej niż Revelette prezentuje się kultowa w latach siedemdziesiątych winnica Château Vignelaure (tel. 04 94 37 21 10, pon-pt godz. 8.30-13 i 13.30-18, sob/nd godz. 10-18) położona niedaleko w kierunku Rians. Od 1995 roku jest ona w rękach pary irlandzko-australijskiej, produkujących prawdziwe winne arcydzieła.
Przez Rians drogą D 23 jedziemy dalej do Puyloubier na południową stronę masywu Sainte-Victoire. Przy drodze D 57 Niemiec Henning Hoesch prowadzi ekologiczną produkcję swoich drogich, lecz znakomitych win w majątku istniejącym już od czasów rzymskich (Domaine Richeaume, tel. 04 42 66 31 27, zwiedzanie po uzgodnieniu). Dołączył tym samym do tradycji rodziny Rougier, która – na drodze powrotnej do Aix – w pobliżu drogi N 7 między Palette a Meyreuil w miniapelacji Paletce, w prześlicznym majątku Château Simone (tel. 04 42 66 92 58, zwiedzanie po uzgodnieniu) od pokoleń wytłacza cenne krople.