Podróż Barcelona - dwadzieścia lat później - Montserrat

W czasie wrześniowego pobytu w Barcelonie udało nam się wybrać na półdniową wycieczkę do Montserrat.

Jest to klasztor benedyktyński, położony w masywie górskim Montserrat 40 km na północny zachód od Barcelony, znany z kultu figury Matki Boskiej, tzw. "Czarnulki" (La Moreneta). Usytuowany na zlepieńcowych formacjach skalnych, jest drugim co do ważności - zaraz po Santiago de Compostela - ośrodkiem pielgrzymkowym w Hiszpanii i zarazem ośrodkiem nacjonalizmu katalońskiego.

Legenda głosi, że ok. 50 roku n. e. przybył tu św. Piotr i w grocie-pustelni pozostawił drewnianą figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem, wyrzeźbioną przez św. Łukasza. Grota i góra zostały wcześniej przygotowane na miejsce spoczynku figury przez anioły używające złotej piły. To w wyniku ich działalności góra miała uzyskać obecny kształt (jej nazwa znaczy "przepiłowana góra"). Podczas najazdu muzułmańskiego figura zaginęła, ale w 880 została cudownie odnaleziona w Świętej Grocie (Santa Cova) i jej odnalezieniu towarzyszyło wiele cudów, wizje i niebiańska muzyka. W miejscu jej odnalezienia zbudowano kaplicę. Legenda mówi też o tym, że to w tym miejscu Parsifal odnalazł św. Graala.

Tyle legenda...

Fakty mówią natomiast, że do X wieku było to ważne miejsce kultu ludowego. W roku 976 benedyktyni wybudowali na górze klasztor i słynna z cudów figura stała się celem pielgrzymek znanym w Katalonii i całej Hiszpanii. Klasztor szybko stał się jednym z najważniejszych centrów pielgrzymkowych średniowiecznej Hiszpanii. Miał własną flagę i cieszył się niezależnością. Od 1499 roku istnieje tu jedna z najstarszych wciąż działających drukarni. W roku 1522 po swym nawróceniu pielgrzymkę do klasztoru odbył założyciel zakonu jezuitów i przyszły święty - Ignacy Loyola (1491-1556). W roku 1811 wojska napoleońskie zniszczyły oryginalny XII-wieczny klasztor, zaś obecny kościół pochodzi z roku 1874. W 1881 roku La Moreneta została ogłoszona patronką Katalonii. Podczas hiszpańskiej wojny domowej klasztor padł ofiarą prześladowań, 22 mnichów zostało zamordowanych. W czasach dyktatury Francisco Franco, kiedy używanie języka katalońskiego było zakazane, góra z klasztorem była miejscem schronienia dla uczonych, artystów i studentów zaangażowanych w katalońskim ruchu oporu i była pod stałą obserwacją policji. W 1947 roku odbyła się tu uroczysta msza św. w której uczestniczyło 100 tys. ludzi - wbrew prawu została ona odprawiona w języku katalońskim.

Montserrat jest wciąż czynnym klasztorem benedyktyńskim i najważniejszym ośrodkiem religijnym w Katalonii. Już w XIX wieku stał się miejscem przechowywania dorobku kultury katalońskiej. W 1920 roku w gmachu bazyliki powstało muzeum (Museo de Montserrat). Obecnie muzeum posiada obrazy wielu znanych hiszpańskich malarzy, takich jak El Greco, Pablo Picasso, Dali i zagranicznych (Caravaggio, Degas, Monet, Tiepolo) i posiada 300 tys. ksiąg.

W Montserrat działa również 50-osobowy chłopięcy chór gregoriański, jeden z najstarszych w Europie, zwany Escolania de Montserrat.