7.09.2013.
Przejazd do Vardzia, unikalnego miasta wykutego w skale w XII wieku. Vardzia to spore miasto skalne, które jest największą atrakcją turystyczną regionu Mescheti. Do dziś zachowało się ponad 250 komnat na 13 poziomach oraz fragmenty sieci tuneli, korytarzy, schodów i systemu wodno-kanalizacyjnego. Przez lata była jednym z głównych ośrodków kulturalno-religijnych monarchii gruzińskiej. Vardzia powstała w zachodniej ścianie głębokiego kanionu rzeki Mtkwari. Współczesna panorama przysporzyła jej określenia „plaster miodu”. Z daleka rzucają się w oczy setki kanciastych otworów, wyrytych w jasnej skale. Przed trzęsieniem ziemi w XIII w. cały zespół miejski był szczelnie ukryty wewnątrz masywu Wyżyny Eruszeckiej a do środka prowadziły zamaskowane tunele, których wyloty znajdowały się w pobliżu rzeki. Zespół miejski Vardzi powstawał w latach 1184 - 1213. Poza oryginalną architekturą można do dziś podziwiać wspaniałe freski, które zdobią wnętrza świątyń. Okres prosperity Vardzi przerwało tragiczne trzęsieni ziemi, które w 1283 r. zwaliło ponad 2/3 miasta. Obryw zewnętrznych ścian odsłonił imponujące struktury, które do tej pory skrywało wnętrze góry. Śmiertelny cios zadali Vardzii Persowie, którzy pod wodzą Tahmaspa I najechali Gruzję w 1551 r. Wrogie wojska zrabowały lub zniszczyły wszystkie ważniejsze ikony i dorobek materialny mieszkańców miasta. Większość miejscowych Gruzinów została wymordowana a część uprowadzono, jako niewolników. Po odzyskaniu niepodległości przez Gruzję, w Vardzii pojawiło się kilkunastu mnichów. Zajmują oni niewielką część ocalałego kompleksu. Kilkaset metrów od wejścia do muzeum znajdują się gorące źródła, w których można zażywać leczniczych kąpieli. Z kolei w okolicznych zakamarkach kanionu rzeki Mtkwari znajduje się wiele grot, pieczar oraz kościółków wyżłobionych głęboko w skale. Następnie postój przy twierdzy Khertvisi z X wieku. Jest jedną z najstarszych twierdz na ziemiach gruzińskich. Jej początki sięgają czasów przedchrześcijańskich. Zgodnie z legendą, twierdzę miał zdobyć Aleksander Macedoński. W X wieku wewnątrz fortyfikacji wzniesiono kościół. Z kolei większość oglądanych dzisiaj murów powstała około 1354 r. Wtedy też w pobliżu twierdzy wyrosło miasto. Od X do XII wieku Khertvisi było najważniejszym ośrodkiem regionu Meschetia. Kres świetności przyniosły najazdy Mongołów w XIII w. Następnie podupadła warownia przeszła we władanie miejscowego rodu Dżakeli, lecz w XVI w. tereny te opanowali Turcy. Ostatnimi użytkownikami twierdzy był garnizon rosyjsko-gruziński, który pojawił się tu w XIX wieku. Khertvisi stoi w miejscu, które zapewniało doskonałe warunki do skutecznej obrony i kontrolowania lokalnych szlaków. Wzniesiono ją na ostańcu skalnym a u jej podnóża rzeka Parawani wpada z hukiem do Mtkwari. Dolinami tych dwóch rzek do dziś biegną główne szlaki komunikacyjne regionu. Pomimo wielu zniszczeń twierdza Khertvisi nadal wygląda majestatycznie, zwłaszcza oglądana od strony północno-zachodniej.
