Toledo to dawna stolica kraju, leżąca nad brzegami Tagu w odległości około 70 km od obecnej stolicy Hiszpanii. Podróż koleją z madryckiego dworca Atocha do Toledo trwa około godziny. Zdecydowanie warto wybrać się na taką wycieczkę. Piękne położenia miasta w zakolach płynącego głębokim jarem Tagu, "klimatyczna", urokliwa starówka, bogactwo zabytków i dzieł sztuki, które możemy podziwiać - wszystko to z pewnością warte jest trudów podróży. Niestety, zaledwie kilka godzin, którymi dysponowaliśmy pozwoliło nam jedynie bardzo pobieżnie zapoznać się z miastem. Zwiedziliśmy katedrę, kościół i klasztor San Juan de los Reyes i kościół Santo Tomé. W tym ostatnim mieliśmy okazję zobaczyć znane dzieło El Greca "Pogrzeb hrabiego Orgaza" (El entierro del Señor de Orgaz). Pospacerowaliśmy także po pięknej toledańskiej starówce i .... trzeba było wracać. Na więcej nie starczyło już czasu.
Tradycyjne, podam nieco informacji o przeszłości zwiedzanego miasta. Pierwszymi mieszkańcami Toledo byli iberyjscy Karpetanowie. W roku 192 p.n.e. osada została zdobyta przez Rzymian, którzy nadali jej nazwę Toletum i uczynili z niej centrum administracyjno-handlowe prowincji Hispania Tarraconensis. Od roku 300 n.e. w Toletum mieściła się siedziba biskupstwa. W V wieku miasto zostało podporządkowane Wizygotom, którzy za panowania króla Leovigilda przenieśli tu stolicę swego państwa.
W roku 711 Toledo zostało zajęte przez wojska arabskiego wodza Tarika. Arabowie, zwani tu Maurami, panowali w Toledo, będącym częścią Al-Andalus (jak nazywali oni podporządkowaną sobie Hiszpanię), do 1085 roku. W czasach kalifatu kordobańskiego (lata 929-1031) miasto przeżywało swój "złoty wiek". Rozwijało się rzemiosło i handel, zwłaszcza jedwabnictwo, produkcja słynnej stali toledańskiej i wyrób broni. Był to też okres harmonijnej koegzystencji chrześcijańskich, muzułmańskich i żydowskich mieszkańców Toledo. Na dobrą sprawę, rozwoju miasta nie zakłóciła też rekonkwista, czyli odzyskanie władzy przez chrześcijan, czego dokonał w roku 1085 król Kastylii i Leónu - Alfons VI, który dwa lata później przeniósł tu stolicę swego państwa.
Okres od XII do XIV wieku przyniósł dalszy rozwój i rozbudowę miasta. Dzięki swojej wielokulturowości, było one też forum spotkania i wymiany myśli pomiędzy cywilizacjami chrześcijańskiego Zachodu i świata islamu. Koniec następnego stulecia przyniósł upadek ostatniego bastionu Maurów w Hiszpanii - Granady, co nastąpiło w roku 1492. W tym samym roku, zamieszkujący Hiszpanię Żydzi zostali zmuszeni bądź do przejścia na katolicyzm, bądź do opuszczenia kraju. Za panowania tzw. Królów Katolickich (Izabeli I Kastylijskiej i Ferdynanda II Aragońskiego) i ich wnuka Karola I (V) Habsburga, toledańskie dwory monarchów i prymasów nadal gromadziły artystów, ludzi nauki i myślicieli. W roku 1561, za panowania Filipa II, stolicę kraju przeniesiono do Madrytu. Toledo pozostało jednak nadal centrum życia religijnego i siedzibą prymasów Hiszpanii. W następnych wiekach Toledo traciło jednak na znaczeniu.
Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii w 1936 roku Toledo było areną zażartych walk pomiędzy wojskami republikańskimi i zwolennikami generała Francisco Franco. Przeważające siły republikańskie przez przeszło dwa miesiące - od lipca do września oblegały toledański Alkazar, bohatersko broniony przez frankistowskich żołnierzy i kadetów. Pomimo niemal całkowitego zniszczenia zamku, obrońcom udało się doczekać odsieczy.
Dzisiejsze Toledo to 60-tysięczna stolica prowincji Kastylia-La Mancha, miasto, którego piękne zabytki historyczne, muzea i zbiory sztuki przyciągają tysiące turystów z całego świata.
