Kościół w Haczowie
W Haczowie stoi największy gotycki drewniany kościół w Polsce, a może i w Europie. Przez wiele lat uchodził również za najstarszą świątynię w kraju zbudowaną z nietrwałego materiału.
Losy Haczowa „odmieniły się” kilka lat temu, kiedy badania dendrochronologiczne ujawniły, że najstarszym drewnianym kościołem w Polsce jest świątynia w Tarnowie Pałuckim pod Poznaniem (XIV wiek). Dotychczas w wielu opracowaniach sugerowano, że zbudowany w końcu XIV wieku (być może w 1388 roku) kościół w Haczowie ma najstarszą metrykę. Wiadomo także, że obecna świątynia pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła jest pierwszym budynkiem sakralnym, jaki postawiono w tym miejscu. Niezwykły to przypadek, gdyż najczęściej mamy do czynienia z kolejną drewnianą świątynią, zbudowaną na miejscu poprzedniej – również drewnianej.
W XIV i XV wieku Haczów był dość sporą miejscowością, która potrzebowała dużego kościoła. W 1352 roku Kazimierz Wielki zezwolił na lokację Haczowa na prawie magdeburskim. Dokument ten potwierdził Władysław Jagiełło w 1388 roku. Przypuszcza się, że właśnie wtedy zadecydowano o budowie świątyni.
Ponad dwa stulecia później, w 1624 roku, kościół wyremontowano i dodano do niego wieżę zwieńczoną izbicą, a także soboty, które mieściły dodatkową liczbę wiernych. Teren został ogrodzony wałem ziemnym, na którym postawiono ogrodzenie. W końcu XVIII wieku stare soboty zastąpiono nowymi, a także powiększono zakrystię. W tej formie kościół zachował się do dziś.
W ostatnich latach miał miejsce remont świątyni oraz wymiana oszalowania zrębowej konstrukcji – dlatego też nieco razi jasny kolor nowych deseczek szalunków i gontów. W 2003 roku kościół w Haczowie został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. We wnętrzu kościoła zachowała się polichromia figuralna z 1494 roku. Najwięcej cennych malowideł znajduje się w prezbiterium, m.in. Sąd Ostateczny oraz scena Koronacji Matki Boskiej. Niestety, wiele z nich jest słabo widocznych. W nawie uwagę zwraca monumentalne przedstawienie olbrzyma św. Krzysztofa przenoszącego Chrystusa przez rzekę oraz veraikon – przedstawienie twarzy cierpiącego Chrystusa na chuście św. Weroniki. Malowidła średniowieczne uzupełniane są nowszymi polichromiami - z XVIII lub z XIX wieku. Sztukę gotycką reprezentują także rzeźby, w tym Pieta z ok. 1400 roku. Nie zachowały się niestety autentyczne – średniowieczne nastawy ołtarzowe, a obecne pochodzą z XVIII wieku i stanowią przykład regionalnej snycerki tego czasu. Warto także zwrócić uwagę na dość wysoką kamienną chrzcielnicę z XVI wieku.
Kościół w Haczowie, mimo że „już nie jest” najstarszy, to jedyna tak duża świątynia z bogatym zespołem średniowiecznych malowideł. Można go odwiedzić, jadąc w Bieszczady lub w Beskid Niski.
Informacje praktyczne:
Haczów leży w powiecie brzozowskim, na Podkarpaciu, 3 km od drogi 9 Rzeszów-Barwinek. Kościół jest dość często otwarty, o zwiedzanie można też spytać na plebani.
Odkrywamy ciekawe miejsca Polski i Europy:
