Podróż Spacer do Mstowa - Mstów i okolice



Piękna pogoda, więc wybrałem się pieszo wzdłuż rzeki Warta do Mstowa – 15 km.

Mstów. Dawne miasteczko, a obecnie duża (ok. 5 tyś. mieszkańców) osada, leży 11 km. na północ od Olsztyna i tyle samo na wschód od Częstochowy, przy końcu pięk­nego przełomu Warty Jurę Krakowsko - Częstochowską i Jurę Wieluńską. Na przełomie XVI i XVII w. Mstów miał większe znaczenie od pobliskiej Częstochowy, jednak dziś jest senną mieściną z ciekawymi zabytkami i uroczymi za­kątkami nad Wartą. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1193 r. Od l połowy XII w. osada należała do kanoników regularnych laterańskich (augustianów) z wyspy Piasek we Wrocławiu, którzy na lewym brzegu Warty zało­żyli klasztor. Atutem Mstowa było świetne położenie na granicy ziemi krakowskiej i sieradzkiej, przy ruchli­wym trakcie handlowym (tzw. szlaku wołowym) z Wołoszczyzny i Rusi do Wrocławia oraz z Krakowa do Poznania, Wąska dolina Warty umożliwiała prze­prawę brodem, a łąki świetnie nadawały się na wypas. Już w XIII w. miejscowa parafia obejmowała swym zasięgiem m.in. Częstochowę i Olsztyn. O pierwszych mstowskich jarmarkach wspominano w 1250 r. 18 czerw­ca 1278 r. książę Bolesław Wstydliwy oficjalnie nadał osadzie prawa miejskie. Miasteczko rozwijało się szybko i w XIV w. stało się najważniejszym ośrod­kiem północnej części Jury, gdzie działały szkoły, szpital, warsztaty (m.in. tkac­kie i sukiennicze), cechy rzemieślnicze, kilka targowisk, karczmy oraz komora celna na granicznej Warcie, a „trawy były lepsze, bydło tłustsze i piękniejsze, a owce dawały delikatniejszą wełnę niż gdziekolwiek w Polsce", jak pisał Jan Dłu­gosz. Nawet budowa przeprawy przez Wartę w Częstochowie w XV w. i związa­ne z tym przesunięcie szlaku handlowego poza Mstów nie zadały miastu ekono­micznego ciosu, choć ograniczyły jego znaczenie. Upadek Mstowa nastąpił wraz z potopem szwedzkim, gdy w 1655 r. najeźdźcy otoczyli gród, a potem spalili go, mordując połowę mieszkańców. Od tego cza­su miasteczko borykało się na przemian z niszczącymi odwiedzinami kolejnych armii, klęskami żywiołowymi, pożarami i zarazami. W 1811 r. rozebrano stary ra­tusz. Na początku XIX w. złudne nadzieje na ponowny rozwój przyniósł krótko­trwały rozkwit zakładów tkackich, szewskich i wytwórni kafli. Potem jednak, w ramach represji popowstaniowych, w 1870 r, władze carskie odebrały Mstowowi prawa miejskie, a niebawem resztki nadziei spopielił kolejny wielki pożar. Główna część Mstowa rozciąga się na prawym brzegu Warty, wspinając się par­terową zabudową na krawędź Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W mia­steczku zachowało się kilka drewnianych chałup przy ulicach Kilińskiego 14, Krótkiej 4, Mickiewicza 20 i Wolności 20. W centrum jest spory rynek (pl. Mic­kiewicza) otoczony domami z XIX i XX w.  

Najosobliwszym miejscem prawobrzeżnego Mstowa jest zespół ponad 30 za­bytkowych drewnianych i kamiennych stodół z początku XX w. na krawędzi zbocza wzgórza nad miasteczkiem. Z rynku można tam dojść czerwonym szlakiem w stronę Częstochowy, ale przy końcu ul. Partyzantów należy opuścić szlak i udać się prosto do gó­ry, obok budynku szkoły. Sprzed stodół roztaczają się piękne widoki na kościół i klasztor w Wancerzowie, Jurę Wieluńską i Często­chowę, jeszcze ładniejszą panoramę można podziwiać z wierzchołka wzniesienia Sosinki nad stodołami.  

Najważniejszy kompleks zabytków Mstowa - sanktuarium Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich - wznosi się na lewym brzegu Warty, w dawnej wsi Wancerzów, stano­wiącej dziś część Mstowa. Historia kompleksu sakralnego sięga XII w., gdy dolnośląski możnowładca i fundator dziesiątków świątyń, Piotr Włostowic, osadził tutaj kanoników regular­nych laterańskich z Wrocławia i wybudował drewniany kościół. Starą świątynię szybko zamieniono na murowaną, a o randze ówczesnego klasztoru może świad­czyć fakt, iż w 1212 r. zorganizowano w nim synod biskupów polskich. W 1220 r. biskup krakowski Iwo Odrowąż potwierdził nadania klasztoru oraz uczynił zeń centrum mstowskiej parafii. W 1441 r. na synodzie w Łęczycy świą­tynię podniesiono do rangi kolegiaty. W tym czasie gruntownie ją przebudowa­no, jednak pożar z 1556 r. zniweczył efekty tamtych prac. Następna przebudo­wa miała miejsce w l połowie XVII w, gdy zaczął rozkwitać kult Matki Boskiej Mstowskiej, ale już w 1655 r., w czasie potopu szwedzkiego, zdewastowano za­bytki. Kolejnych zniszczeń dokonał pożar w 1702 r. Nowy kościół, na fundamen­tach starej romańskiej świątyni, zbudowano w latach 1718-1744. Sanktuarium trawiły kolejne pożary (1776 i 1801 r), a w czasie l wojny światowej dosięgły go pociski rosyjskich dział, lecz mimo to barokowa kolegiata przetrwała. Wancerzowskie zabytki widać już z daleka. Wyróżniają się podniszczonymi warownymi murami z 9 basztami - strzelnicami i wieżą obserwacyjną (dziś dzwon­nicą), zza których wyrasta poszarzała dwuwieżowa bryła kościoła, ozdobionego przedwojennymi inskrypcjami (np. „Tak postępuj człowiecze, byś się żyć nie wstydził i umierać nie bał"). Obwarowania kościoła pochodzą z XVII w., ale umocnienia istniały już podobno od XII/XIII w., a mury były dodatkowo otoczone fosą i wałem. Za kościelnym murem z prawej strony widać ludowy krucyfiks z peł­nym zestawem narzędzi użytych do ukrzyżowania Chrystusa. Fasada świą­tyni jest szara i skromna, a wieże przy­krywają pseudobarokowe hełmy. W trójnawowym jasnym wnętrzu przykuwają uwagę złocenia jedenastu późnobarokowych i rokokowych ołtarzy, ambo­ny, konfesjonałów i prospektu organo­wego. Interesujący jest również ołtarz główny z rzeźbami wyobrażającymi Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny i Niebo. Większość pielgrzymów przy­bywa tu jednak głównie dla bocznego ołtarza Matki Bożej Różańcowej, gdzie pod tytułowym obrazem umieszczono malutki (38 na 49 cm), ale słynący łaska­mi wizerunek Matki Boskiej Mstowskiej.  

Zwiedzając mstowski kościół, warto zejść nad rzekę i obejrzeć piękną grupę legendarnej Skały Miłosnej oraz romantyczne błonia. Według legendy, spod Skały Miłosnej wy­pływa źródło o właściwościach leczniczych. Skała to para kochanków przeklętych przez chorą matkę, która nie mogąc doczekać się córki z uzdrawiającą wodą, przyszła nad Wartę i została dziewczynę w objęciach umiłowanego.  

Przeprośna Górka. Wzniesienie na zachód od Siedlca było od stuleci punktem szczególnym dla pielgrzymów zmierzających do Częstochowy. Po pokonaniu ostatnich metrów podejścia idącym od wschodu, od strony Mstowa, ukazywał się upragniony widok - po raz pierwszy mogli stąd zobaczyć wieżycę jasnogórskiego klasztoru. Od niepamiętnych czasów chrześcijanie w tym miejscu duchowo jednali się z Bogiem i bliźnimi, przepraszając nawzajem za niegodziwości uczynione podczas długiej wędrówki. Od tego obyczaju wzgórze zyskało nazwę. Dawniej pielgrzymi modlili się i przepraszali przy skromnej kapliczce w cieniu starych lip. Dziś wznosi się tutaj spora ośmioboczna świątynia Ośmiu Błogosławieństw pw. Świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała. To pierwsze w Polsce sanktuarium św. Ojca Pio, który od 31 roku życia nosił na ciele stygmaty - pięć niegojących się ran identycznych z ranami ukrzyżowanego Chrystusa. W dolnym kościele przy figurze słynnego stygmatyka, na stojaku pod szkłem znajdują się relikwie Ojca Pio - bandaż ze śladami krwi z jego rany. Na stoku Przeprośnej Górki w stoją postacie ok. 2 metrowej wysokości, wykonane w kamionce szkliwionej w kolorze brązu. Każda stacja jest otwartą Księgą Ewangelii, na której oprócz Żołnierzy Rzymskich i Postaci wynikających z treści poszczególnych stacji, pojawia się postać św. Ojca Pio z wypisanym komentarzem. Dominantę stanowi kompozycja przestrzenna z postacią Pana Jezusa. Poszczególne Stacje będą wkomponowane w kaplice stanowiące uzupełnienie istniejących już drewnianych Krzyży.

Po 8 godzinach spaceru wracam do domu.

  • Rzeka Warta
  • Rzeka Warta
  • Rzeka Warta
  • Konie ze stadniny
  • Konie ze stadniny
  • Rzeka Warta
  • Tu były bobry
  • Tu były bobry
  • Tu były bobry
  • Rzeka Warta
  • W drodze
  • Na rzece
  • Blisko Mstów
  • Sanktuarium Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich
  • Dzwonnica
  • Sanktuarium Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich
  • Sanktuarium Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich
  • Baszty
  • Przez most na Warcie do Mstowa
  • Skała Miłości
  • Sanktuarium ze wzniesienia
  • Taraz widokowy
  • Liczne amonity
  • Pod Skałą Miłości
  • Mstów
  • Mstów
  • Mstów
  • Mstów
  • Mstów
  • Mstów
  • Zabytkowe stodoły
  • Zabytkowe stodoły
  • Zabytkowe stodoły
  • Kajetan Przylecki fundator kapliczki
  • Górka Przeprośna  -  kościół
  • Górka Przeprośna  -  dom rekolekcyjny
  • Droga krzyżowa
  • Droga krzyżowa
  • Droga krzyżowa
  • Droga krzyżowa
  • Droga krzyżowa