PUBLIKACJA TA JEST CZĘŚCIĄ WIĘKSZEJ WYPRAWY, DOSTĘPNEJ TUTAJ:
LINK
„Kilkoro pielgrzymów okrążało kompleks świątynny korytarzem pełnym młynków modlitewnych. Małe młyneczki i wielkie, wypełnione mantrami cylindry warkotały i piszczały pod ich palcami. Powrót Buriatów do wiary kojarzył się nie tyle z burzliwym odrodzeniem, ile z ponownym uznaniem własnej tożsamości. W jednej ze świątyń mężczyzna uczył córeczkę się modlić. Stanął w gąszczu świec przed posągiem uśmiechniętego Buddy i pomógł dziewczynce złożyć ręce na piersiach, mrucząc w nieskończoność: Om mani padme hum*. Samotny mnich bił w cymbały.” Colin Thubron - „Po Syberii”
Czytając powyższy opis ma się wrażenie, że mowa o świątyni na Dalekim Wschodzie gdzieś w Azji, a nie w Rosji. Nic jednak mylnego. 40 km na zachód od Ułan Ude, u podnóża gór Chamar Daban w Buriacji leży mała miejscowość Iwołgińsk, gdzie bije serce buddyzmu w Rosji. Jest nim Dacan Iwołgiński, czyli kompleks świątynno-klasztorny buddyzmu tybetańskiego (lamaizmu), zwany w języku tybetańskim „Koło Poznania Przynoszące Szczęście i Pełną Radość”.
*Om mani padme hum – mantra, której dosłowne tłumaczenie brzmi: „Oddaj cześć klejnotowi w lotosie” zaś inne, bardziej literackie „Bądź pozdrowiony, klejnocie w kwiecie lotosu”. Mantra składa się z 6 sylab (Om-Ma-Ni-Pad-Me-Hum) która każda odpowiada jednemu z 6 złych uczuć, przeszkadzających w drodze do oświecenia. Osoba która powtarza mantrę słyszy dźwięki sylab, które wnikają i uspokajają człowieka.
Buddyzm w Rosji pojawił się w XVIII wieku wraz z przybyciem Kałmuków na tereny dolnej Wołgi, na północ od Kaukazu. Zamieszkują tam do dzisiaj i jest to jedyne miejsce w Europie gdzie żyją buddyści w większej liczbie. W azjatyckiej części Rosji buddyzm także pojawił się w XVIII wieku wraz z podbojem Tuwy, Buriacji i Kraju Zabajkalskiego, regionów leżących na północ od Mongolii. To właśnie z Mongolii dotarł tam buddyzm tybetański, czyli inaczej lamaizm. Ta wersja buddyzmu szybko zdobywała wiernych, między innymi dlatego, że wchłonęła niektóre elementy szamanizmu, dotychczas głównej religii narodów żyjących na północ od Mongolii. Do czasu wybuchu rewolucji październikowej, wokół jeziora Bajkał i na wschód od niego, w Zabajkalu, było około 50 świątyń (dacanów) i szkół przyklasztornych (duganów) i przeszło 16 tysięcy buddyjskich mnichów lamaistycznych (lamów). Po rewolucji, budynki zburzono lub zamknięto, a mnichów objęły represje. Najgorsze były te z lat 30-tych XX wieku i lat II wojny światowej, kiedy wszystkich lamów oskarżano o bycie „japońskimi szpiegami” i wypędzono ich z ZSRR.
Z uwagi na ciężkie losy buddyzmu w Związku Radzickim, tym bardziej ciekawie wygląda historia dacanu iwołgińskiego. Powstał on w 1945 roku, na co zgodę wyraził sam Józef Stalin, który w ten sposób chciał uhonorować Buriatów za ich bohaterstwo w czasie II wojny światowej, szczególnie podczas jej ostatniego etapu. Wybudowany został mały dacan, który był jedyną buddyjską świątynią w całym ZSRR i wyjątkiem w agresywnej polityce antyreligijnej Stalina. W latach 70-tych XX wieku kompleks rozbudowano tworząc nowe świątynie, ale także pozostałe budynki: największą w Rosji bibliotekę buddyjską, muzeum sztuki buriackiej, domy mieszkalne lamów a także powstały w 1991 roku buddyjski instytut Daszi Czainhorlin, który jest jedną z dwóch tego typu szkół w Rosji, kształcącą lamów. Mieści się tu także siedziba rosyjskiego zwierzchnika lamaizmu – Chambo Lamy. Gościł on w 1992 roku dalajlamę, który przybył tam po raz pierwszy od upadku ZSRR, aby rozbudzić na nowo religijność wśród Buriatów – głównych wyznawców buddyzmu w Rosji. W dacanie iwołgińskim powstał mały hotelik dla przybywających z daleka wiernych i turystów.
Wewnątrz świątyń bezwzględnie nie wolno robić zdjęć ani filmować, jednakże poniższy opis świetnie oddaje klimat tego miejsca:
„Na końcu świątyni, z zastępującego ołtarz i zajmującego całą ścianę regału, gapiły się dwa rzędy gipsowych figur. Bodhisattwowie, uczniowie i wcielenia Buddy zajmowali swoje lotosowe trony jak sędziowie w jakimś kosmicznym trybunale. Cuchnący zjełczałym tłuszczem ze świec, siedzieli opasani szarfami, w koronach z mąki wymieszanej z wodą. Pielgrzymi zostawiali im cukierki i herbatniki. […] Przystrojone kwiatami i świecidełkami postaci wyglądały jak ekspozycja z witryny sklepowej. Niebieski Budda medycyny tybetańskiej, siedmiooka Tara, czyli bodhisattwa współczucia, Śmiejący się Budda, otoczony wianuszkiem niemowląt. Stłoczona za ich plecami widownia z setek maleńkich Buddów rozpościerała się na ścianie jak święta tapeta. A pośrodku, w mandali z pawich piór, wielki pojedynczy Budda o słodkim obliczu słał na dół uśmiech ustami wywiniętymi niczym płatki kwiatu.” Colin Thubron - „Po Syberii”
Zwiedzając kompleks Dacanu Iwołgińskiego, podobnie jak inne świątynie lamaistyczne, wierni jak i turyści powinni pamiętać, aby zwiedzać go zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Wszędzie po drodze, na tej trasie, mija się młynki modlitewne, które (jeśli jest się buddystą) należy przekręcić. Tak samo wokół stup i wewnątrz świątyń - chodzi się tylko w jednym kierunku, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Nie powinno się cofać ani chodzić chaotycznie po świątyniach. Wszystko to ma swoje znaczenie w filozofii buddyjskiej, którą należy uszanować, jeśli nawet jej się nie zna i nie rozumie. Złamanie tego "kodu" jest bardzo źle widziane przez buddystów, a i nam zwiedzającym przynieść może pecha.
