Podróż Strażnice i zamki Orlich Gniazd cz.II - Od Krzeszowic przez Tenczyn do Lipowca



2012-04-22

Jadę pociągiem do Krzeszowic.

Krzeszowice – miasto w woj. małopolskim, w powiecie krakowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krzeszowice. Pierwsza historyczna wzmianka o Krzeszowicach pochodzi z 1286, kiedy to biskup Paweł z Przemankowa nadał Fryczkowi Fretonowi z Bytomia przywilej na założenie w istniejącej już wsi Cressouicy sołectwa na zasadzie prawa magdeburskiego. W 1337 prawdopodobnie istniał tu już kościół. Według Długosza w 2. połowie XV w. w Krzeszowicach stał drewniany kościół pod wezwaniem św. Marcina, istniała szkoła, karczma i folwark plebański. W 1555 Krzeszowice stały się własnością Stanisława Tęczyńskiego. W następnych latach były własnością m.in. Sieniawskich, Opalińskich, Czartoryskich, Lubomirskich, a od 1816 Potockich. W latach 19641969 nastąpiła reaktywacja ośrodka balneologicznego, nieczynnego od czasu II wojny światowej. W pobliżu łazienek odkryto dwa nowe źródła mineralne: solankowe i siarczane. W latach 60. i 70. XX w. powstały duże zakłady związane z przemysłem budowlanym i ogrodniczym. Na przełomie lat 70. i 80. XX w. zdecydowane większość mieszkań w nowo powstałych blokach zasiedlili mieszkańcy Krakowa oraz ludność spoza miasta.

Teraz żółtym szlakiem do Tenczynka.

Tenczynek - wieś w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, największa wieś gminy Krzeszowice, leżąca na pograniczu Rowu Krzeszowickiego i Grzbietu Tenczyńskiego, na południe od linii kolejowej Kraków – Katowice i drogi krajowej.  Centrum wsi znajduje się w Kotlinie Tenczynka, przez której środek przepływa potok Olszówka (pot. Żabnik). Pozostała część wsi znajduje się na Grzbiecie Tenczyńskim. Otoczona Puszczą Dulowską - dodatkowo od południa i południowego wschodu z jej częścią: Lasem Zwierzynieckim, a od północy i północnego wschodu z Rowem Krzeszowickim.  Już na początku XVII w. w Tenczynku istniał młyn, browar plebański, papiernia - zniszczona przez powódź w 1710 roku, ślusarnia, prochownia i warsztaty płatnerskie. Po najeździe Szwedów, kiedy po raz pierwszy spłonął Zamek Tenczyn (1655 rok), a w 1656 roku wieś, w latach 1655 – 1657 zbudowano w Tenczynku browar pański, gorzelnię, piekarnię, nowy młyn oraz nowy folwark wraz z modrzewiowym dworem zwanym później Dworem Sobieskiego, bowiem jak głosi historia król Jan III Sobieski zatrzymał się tutaj wracając spod Wiednia i kosztował tenczyńskich rarytasów. Fakt ten upamiętnia obecnie kamienna tablica na budynku ufundowana w 1933 roku przez mieszkańców ziemi chrzanowskiej w rocznicę 250-lecia pobytu w tym miejscu króla. Wieś z budynkami gospodarczo-produkcyjnymi spaliła się w roku. U schyłku XVIII w. w Tenczynku stała dwór, karczma, owy browar, dwa młyny i tartak. Zaczęto wówczas eksploatację węgla kamiennego. Budynek browaru znajduje się na terenie byłych Zakładów Przetwórstwa Warzywno-Owocowego. W roku 1857 hr. Adam Potocki z pobliskich Krzeszowic wybudował na terenie folwarku obszerny browar i gorzelnię, które świetnie prosperowały aż do początku lat 30. XX w., a piwo z Tenczynka znane było w Europie. Po wojnie władze browar znacjonalizowały i przebranżowiły na Zakład Przetwórstwa Warzywno-Owocowego. Od 28 lutego 2011 roku zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego zmienił właściciela z dotychczasowego – Gardenau, na Makarony Polskie. Efektem tej transakcji jest wyprowadzenie produkcji poza zakład w Tenczynku. Budynki stoją opustoszałe.

Dalej szlakiem – żółtym do Tenczyna.

Ruiny XIV-wiecznego zamku leżą na rozległym wzgórzu Garbu Tenczyńskiego. Jego początki się­gają 1319 r. To wtedy późniejszy kasztelan krakowski, Nawój z Morawicy herbu Topór wykarczował pobliski las i wzniósł tu drewniany gród z kamienną wieżą Dorotką. Dalsza rozbu­dowa warowni była już dziełem syna kasztelana, Andrzeja. Wkrótce przyjął on nazwisko Tęczyński. W 1610 r. Jan Tęczyński nadał mu kształt nowoczesnej twierdzy bastejowej. Całość budowli otaczały mury obwodowe. We władaniu Tęczyńskich pozostawał on aż do 1639r. W latach potopu szwedzkiego Tenczyn został zajęty bez walki. Szwedzi rezydowali w nim przez rok, po czym, opuszczając za­mek, podpalili go. Od tego czasu datuje się powolny upadek tej wspaniałej niegdyś rezydencji. Obecnie ruiny zamku tworzą m.in.: basteja bramna, sień strzelecka, kwadratowa wieża bramna (Nawojowa), trzy okrą­głe baszty (Dorotka, Izabela i Więzienna), wewnętrzny dziedzi­niec, pozostałości dwóch skrzydeł mieszkalnych oraz bastiony Grunwaldzki i Tenczyński. Po 1945 r. przeprowadzono tu nie­wielkie prace zabezpieczające. Na zamku kręcono zdjęcia do seriali filmowych - Czarne chmury oraz Rycerze i rabusie.

Zwiedziłem zamek zewnątrz. Po odpoczynku idę do Alwernii.

Alwernia – miasto w woj. małopolskim, w powiecie chrzanowskim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Alwernia, nad rzeką Regulką. Nazwa miasteczka wywodzi się od góry La Verna (łac. Alvernia) w Toskanii.  Założycielem Alwerni był Krzysztof z Korytna Koryciński, herbu Topór, kasztelan wojnicki, właściciel Poręby Żegoty. Pielgrzymując do Włoch, zwiedzał tam różne miejsca święte, a między innemu był w Asyżu, skąd udał się do pustelni włoskiej zwanej La Verna (Alwernia) nad rzeką Arno w Toskanii. Przypatrując się tej franciszkańskiej pustelni i jej górzystej okolicy, Koryciński zauważył, że okolica ta przypomina krajobrazem jego dobra.  Jeszcze w tym samym roku stanął drewniany klasztor i kaplica . Następnie powstał drewniany kościół pw. Stygmatów św. Franciszka, który miał dwa boczne ołtarze i istniał do 1661. Murowany klasztor rozpoczęto budować w 1625, a w pięć lat później murowany kościół wybudowany staraniem syna założyciela Alwerni, Jana Stanisława Korycińskiego. Poświęcenie kościoła przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego nastąpiło dopiero w 1660, a 16 maja 1667 świątynię konsekrowano. Klasztor w Alwerni posiada cenne zabytki, najcenniejszym jest cudami słynący obraz Ecce Homo. Umieszczono go w kościele w 1686. W latach 1703-1708 dobudowano dla obrazu specjalną kaplicę. Historia obrazu jest opisana przez Stanisława Polaczka w Monografii Powiatu Chrzanowskiego: W 1899 roku otwarto linie kolejową z Trzebini do Wadowic, zamkniętą w 2002 roku. W 1941 Niemcy wysiedlili bernardynów z klasztoru, urządzając w nim więzienie i Feldgericht. Zakonnicy wrócili do Alwerni dopiero po II wojnie światowej. Na przełomie lat 1923/1924 uruchomiono w Alwerni prywatną fabrykę chemiczną. Po II wojnie światowej fabryka przejęta została przez Skarb Państwa. Ostateczne brzmienie pochodzi z roku 1978 jako Zakłady Chemiczne Alwernia.

Po trzech godzinach jestem w Lipowcu.

Ruiny zamku z II połowy XIII w. leżą w zach. części Garbu Tenczyńskiego. Od 1243 r. do I pół. XV w. był on oficjalną rezydencją biskupów krakowskich. Później pełnił także rolę więzienia kościelnego i domu poprawczego dla księży. Zdobyty przez Szwedów w 1655 roku, był główną kwaterą generała Paula Wirtza, gubernatora Krakowa. W1657 r. Szwedzi, opusz­czając zamek, podpalili go. Po 1850 r. warownia zaczęła popa­dać w coraz większą ruinę. Zamek wzniesiony z kamienia wapiennego i palonej cegły posiada trzy kondygnacje otoczone międzymurzem. Najstarszą jego częścią jest cylindryczna wieża o wysokości 28 m. Na jej górnych kondygnacjach znajdziemy stanowiska arty­luryjskie. W dolnej partii wieży zachował się loch gło­dowy dla więźniów. Z XIII w. pochodzą też fragmenty przedbramia oraz studnia wykuta w skale. Ściany dzie­dzińca zdobią tarcze herbowe biskupa Zbigniewa Oleśnickiego - Dębno i biskupa Wojciecha Jastrzębca -Jastrzębiec. Obecny stan obiektu jest wynikiem prac konserwatorskich i zabezpieczających, które przeprowadzono tutaj w latach 1961-1975. W czterech salach na pierwszym piętrze zam­ku znajduje się ekspozycja muzealna poświę­cona jego historii. Natomiast na szczycie wieży utworzono taras widokowy.

Teraz PKS do Oświęcimia, potem przez Katowice do Cz-wa.

 

  • Godzina 5 rano jadę do Krzeszowic
  • Godzina 5 rano jadę do Krzeszowic
  • Rynek w  Krzeszowicach
  • Rynek w  Krzeszowicach
  • Potok w  Krzeszowicach
  • Wnętrze kościoła
  • Wnętrze kościoła
  • Idę żółtym szlakiem do Tenczynka
  • Idę żółtym szlakiem do Tenczynka
  • Idę żółtym szlakiem do Tenczynka
  • Kościół w Tenczynku
  • Kościół w Tenczynku
  • Staw
  • Kaczki nad stawem
  • W drodze do Zamku Tenczyn
  • W drodze do Zamku Tenczyn
  • W drodze do Zamku Tenczyn
  • Kościół
  • Wnętrze kościoła
  • W drodze do Zamku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Ruiny Zanku Tenczyn
  • Wiosna
  • Wiosna
  • Wiosna
  • Wiosna
  • Teraz przez Alwernie do ruin Zamku Lipowiec
  • W drodze
  • W drodze
  • Przestawił mi się program  w aparacie i wyszły takie zdjęcia
  • Kościół
  • Wnętrza kościoła
  • Wnętrza kościoła
  • Wnętrza kościoła
  • Wnętrza kościoła
  • Już blisko do zamku
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec -   okolica
  • Ruiny Zamku Lipowiec - okolica
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec - WC
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec - okolica
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec - wejscie
  • Dwór
  • Ruiny Zamku Lipowiec
  • Ruiny Zamku Lipowiec