Swołowo to wieś, która kilka lat temu została uznana za sztandarowy przykład architektury wiejskiej charakterystycznej dla tego obszaru Pomorza.
Ze względu na rodzaj zabudowy, tzw. szachulcowej, teren umownie nazwano Krainą w Kratę, a Swołowo uznano Europejską Wsią Dziedzictwa Kulturowego. Projektem, który otrzymał finansowe wsparcie Unii Europejskiej, zawiaduje Muzeum Pomorza Środkowego, które przed dwoma laty w zrekonstruowanych ośmiu budynkach otworzyło swoją filię – Zagrodę Albrechta. Obecnie muzeum przystąpiło do realizacji dalszego ciągu rekonstrukcji zabytkowych obiektów.
Tym razem odbudowujemy zagrodę biedniejszego chłopa – zagrodnika, który najmował się do prac u bogatszych gospodarzy. Zrekonstruowana zostanie też chałupa mieszkalna oraz dwa ciekawe obiekty gospodarcze – dom chlebowy i kuźnia.
Na tych terenach chleb wypiekało się piecach umieszczonych w niedużych budynkach, które z racji przeznaczenia zwano domami chlebowymi. Z kolei kuźnia będzie zbudowana według starych wzorców, a jej całe wyposażenie będzie oryginalne, zgodne z miejscowymi zwyczajami. Chałupa zagrodnika zostanie urządzona zgodnie z tradycjami panującymi wśród średniozamożnych chłopów z końca XIX wieku i udostępniona do zwiedzania.
Oprócz tej posesji zrekonstruowanych zostanie kilka innych budynków gospodarczych charakterystycznych dla Krainy w Kratę. Największy z nich to stodoła bogatego pomorskiego chłopa.
Zabudowa wsi to wzorcowy przykład pomorskich owalnic, których planowe zakładanie odbywało się we wczesnym średniowieczu. Główną oś planu owalnicowego, utworzono równolegle do kierunku płynącego przez wieś strumienia. Na cieku zwanym Zieloną Strugą spiętrzono wodę i utworzono mały staw, który pełnił przez wieki funkcje gospodarcze i rekreacyjne. Plac owalnicy, wraz z kościółkiem i stawem, jest płaski, a otoczenie tworzą łagodne zbocza doliny; fakt ten wykorzystano przy okazji komponowania zabudowy zagród i koncepcji rozłogów pól. Domy mieszkalne zajmują najwyżej położone tereny, zamykając zagrody od zewnątrz.
