Podróż Iran (Podróż druga) cz.3

    Wczesnym rankiem opuszczamy Tabas. Udajemy się w pierwszej kolejności do odległego o 240 km na południe Nayband, a poźniej dalej, następne 700 km za Zabol - miejscowości tuż obok styku granic Iranu, Afganistanu i Pakistanu.

    W zasadzie niczego nie wiedzieliśmy o Nayband, ale widzieliśmy bardzo nieliczne zdjęcia umieszczone na google maps. Z miejsca zakochaliśmy się w tej oazie i byliśmy pewni, ze będzie jednym z najważniejszych punktów naszego programu.   

   Za oknami samochodu szybko znikają ostatnie palmy i pomarańcze Tabas, a krajobraz posępnieje. Sporadycznie, co kilkadziesiąt kilometrów mijamy maleńkie oazy. Niektóre z nich zamieszkane ,inne to "miasta duchów". Jedną przepięknie wyglądającą oazę mijamy już po niecałych 50 kilometrach. Bardzo żałujemy, ale przed nami droga tak daleka, że nie możemy sobie pozwolić na zwiedzanie i tylko przejeżdżamy obok. Już po powrocie znajdujemy poprzez google maps kilka zdjęć tam zrobionych. Oaza jest przepiękna, a co najważniejsze ma również 2 guesthousy, co w tej części kraju jest niezwykłą rzadkością. Niedaleko , w górach położone jest wielosetletnie sztuczne jezioro wraz z tamą. Szczerze polecamy zatrzymanie się na noc w tym miejscu. Wiemy, że jeśli jeszcze tutaj trafimy, to z całą pewnością tak właśnie zrobimy.

    W jednej z popadłych w całkowitą ruinę miejscowości zatrzymujemy się na chwilę. Zwiedzamy stare domy, przechadzamy po przysypanych pustynnym piaskiem ulicach. Nie mamy pojęcia jak stare są te ruiny. Styl i technika budowania nie zmieniły się w tej części świata od co najmniej paru tysięcy lat. Wydaje nam się, że budynki zostały wybudowane minimum 500 lat temu. Jest tu zupełnie pusto. Historia ludzkości w Iranie liczy sobie parę tysięcy lat, więc zabytków liczących sobie setki, a nawet tysiące lat znajdziecie tutaj na każdym kroku. To w nie tak przecież stąd odległej Dolinie Indusu w Pakistanie znajdowało się Mohendjo Daro - jedno z najstarszych miast świata. Tu - w tych ruinach czujemy się jak żywa część historii. Wszędzie możemy wejść, wszystkiego dotknąć. Nie ma tu nikogo, kto by nakazywał, zakazywał, zabraniał. Staramy się zostawić wszystko w takim samym stanie, jak zastaliśmy.

     Po chwili jedziemy dalej. Po następnej godzinie dojeżdżamy do Nayband. Jest cudownie! Niestety słońce jest już bardzo wysoko, a że nie możemy zostać tu na noc z naprawdę dobrych zdjęć niestety nici. Wchodzimy do wioski, która położona na trudno dostępnym stoku z pewnością zaplanowana była tak, by pełnić również funkcje obronne. Ciągle mieszkają tu ludzie, chociaż zaledwie garstka - może 20-30 osób. Przyglądają się nam z życzliwymi uśmiechami na twarzach. Oczywiście nikt tu nie mówi w języku angielskim. W całej wiosce jedynymi widocznymi przedmiotami, które świadczą o tym, że nie jesteśmy w bardzo zamierzchłej przeszłości to dwa bardzo stare auta , dwa lub trzy stare motocykle i jakaś typowa prowizorka instalacji elektrycznej. To wszystko! Gdyby nie to, to cofamy się nie tyle do średniowiecza, co do czasu przed naszą erą. Trzej chłopcy oferują swoją pomoc przy oprowadzaniu nas po miejscowości. To oszczędza nam sporo czasu w poruszaniu się po tym labiryncie. Nie tylko sama wioska, ale i sady pomarańczowe i daktylowe, oraz pola w tej części gdzie jest woda są przepiękne. Jesteśmy absolutnie oczarowani Nayband. Tak ogromnie żałujemy, że nie mogliśmy już zatrzymać się tutaj na noc.

    Niestety musimy jechać dalej. Przed nami bez mała 700 km pustynnej trasy do maleńkiej wioski pod Zabol.

    Tym razem jedziemy na wschód kraju - w pobliże miejsca, w którym schodzą się granice Afganistanu, Pakistanu i Iranu, niedaleko miasta Zabol. Mieszka tam nasz znajomy , którego poznaliśmy będąc w Iranie 3 lata wcześniej - Ibrahim.

   Jego przyjaciele często nazywają go Clintem ze względu na podobieństwo do Clinta Eastwooda. Początkowo tego podobieństwa zupełnie nie dojrzeliśmy, ale w miarę czasu jak najbardziej tak.  

   Przed Zabol zapada zmrok. Do miasta wjeżdżamy już nocą, drogą gubiącą się w tumanach kurzu wzniecanego przez każdy jadący tędy pojazd. Miasto robi na nas fatalne wrażenie. Jest brudne, zatłoczone i wygląda na to, jakby koniec świata nastąpił nie dalej, niż parę godzin temu. Stąd musimy trafić do Clinta. Łatwo to powiedzieć, ale jego miejscowości nie ma na żadnych mapach, a my nawet nie wiemy w którym kierunku od Zabol musimy jechać. W mieście trafienie na kogoś mówiącego po angielsku jest trudniejsze, niż trafienie szóstki w toto lotka 3 razy z rzędu. Dodzwonienie się do Clinta również nie jest proste, gdyż sieć komórkowa w jego wiosce ma pokrycie w kratkę i akurat jego domu nie obejmuje.Wcześniej już prosiliśmy Clinta, by napisał nam swój adres w Farsi i wysłał emailem. Jednak zdecydowana większość miejscowych pojęcia nie ma gdzie to jest, a tym bardziej jak tam dojechać. No i tak jedziemy co chwilę usiłując zapytać o "namiary". 30 km w 90 minut...ale dojechaliśmy :)

   Dom Clinta w zasadzie nie różni się zupełni niczym od tych, które budowano tu tysiące lat temu. Całość budowana z cegły z wysuszonej gliny pełni do pewnego stopnia funkcje obronne. Od strony zewnętrznej jest to  mur, który w niektórych miejscach pełni również role pogrubionej i pozbawionej okien ściany pomieszczeń użytkowych. Ze zdobyczy cywilizacji w domu jest instalacja elektryczna bardzo małej mocy, bieżąca woda i kanalizacja. W domu gotuje się albo w piecu opalanym zebranym chrustem, albo na turystycznej kuchence gazowej. A propos gotowania - u Clinta oczekuje nas kolacja - super zupka, która już znacznie wcześniej zamówiliśmy.

   W domu jest tylko Clint, jego siostra i siostrzeniec. Rodzice wyjechali do miasta na zakupy i wrócą następnego dnia. Reszta rodzeństwa ( a było ich 9) rozjechała się po Iranie. Ci biedni i prości ludzie ( mam na myśli rodziców Clinta) wychowali swoje dzieci tak, że cała dziewiątka albo ukończyła już wyższe uczelnie, albo ( jak widoczna na zdjęciach siostra) ciągle studiuje.

   Nocą jeszcze pijemy herbatkę przy ognisku. Chętniej co prawda wypilibyśmy piwo, ale w tej części Iranu choćbyśmy stawali na głowie, to i tak byśmy go nie zdobyli.

   Rano odsypiamy zaległości. Nie chce nam się zbyt wcześnie wstawać. Dzień upływa leniwie na rozmowach, posiłkach i włóczeniu się po wiosce, w której jesteśmy chyba pierwszymi w historii turystami. Poznajemy też rodziców Clinta, którzy wrócili z Zabol przed południem.

   Po południu jedziemy do jedynej w okolicach atrakcji. Ponieważ w przewodnikach nic na ten temat nie dało się wyczytać, ani w inny sposób informacji na ten temat nie otrzymaliśmy, musimy polegać na słowach Clinta, że jest to wzgórze na środku jeziora...ale jezioro jest okresowe i w tej chwili wyschnięte. Nie brzmi to zachęcająco - prawda? Jakoś więc się nam nie śpieszyło. Wreszcie jednak jedziemy. To zaledwie kilkanaście kilometrów, więc wiele nie ryzykujemy. Gdy zbliżamy się coraz bardziej otwierają nam się oczy. Wzgórze okazuje się skalistą górą wznoszącą się ponad okolice na jakieś 500 metrów, a więc wcale niemało.Jezioro wprawdzie suche ( jesteśmy zaledwie jakieś 2 tygodnie za wcześnie, by zaczęła tu spływać woda). Za to pod skałami widzimy jakieś stare ruiny. Są wprawdzie tablice informujące co to jest, jednak język angielski jakim są pisane jest dla nas zupełnie niezrozumiały. Wiemy tylko, że prawdopodobnie pochodzą z okresu gdy religią dominującą był tu zoroastrianizm, z czasów Sasanidów, czyli liczą sobie pomiędzy 1400, a 1800 lat. Czy jednak jest to prawdą? Nie było tu dotychczas żadnych prac archeologicznych, a jak dla nas ruiny wyglądają na znacznie starsze. Łazimy po ruinach - jak to zwykle w Iranie nie ma tu żadnych ograniczeń, lecz musimy uważać, by nie stanąć w miejscu, które mogłoby się zawalić. Jesteśmy na tyle oczarowani, że rankiem ponownie odwiedzamy to miejsce by mieć zdjęcia również i przy porannym świetle. Tymczasem jednak wyjeżdżamy autem ( jest tu wykuta w skałach droga) na szczyt wzgórza. Spotykamy tam piknikujących i grillujących Persów ( jest piątkowy wieczór, a więc dzień wolny). Wszyscy częstują nas szaszłykami ( nie moglibyśmy w Iranie umrzeć z głodu, ale z przejedzenia z pewnością tak), lokalnym chlebem i sałatkami. Echhh gdyby jeszcze wiedzieli jaką przyjemnością jest wypicie zimnego piwa do grillowanego szaszłyka...marzenie :) 

     Na szczycie wzgórza jest mauzoleum jakiegoś miejscowego, muzułmańskiego świętego. Jest też tam druga część ruin, które zwiedzaliśmy na dole. Jednak są one położone nad przepaściami, a jest już ciemno, wiec rezygnujemy ze zwiedzania.

   Wracamy do domu Clinta, tutaj rozmawiamy z rodziną, a nocą wybieramy się na grilla na pole rodziców , parę kilometrów za wioską.

   Rano gdy tylko Marek wrócił z ponownych odwiedzin w ruinach , szybko jemy śniadanie i ruszamy w trasę do Kerman przez pustynię  Lut. Clint do Kerman jedzie razem z nami. 

   Na zdjęciach zobaczycie jedną z najprawdziwszych pustyń.28 listopada wyruszamy z Clintem,który jedzie z Zabol do Kerman , w sam środek Lut-Kavir .

   To pustynia pylasto-żwirowa,na południu i wschodzie występują wydmy.Tu panuje klimat podzwrotnikowy i jest bardzo sucho.To w tym miejscu jeden z satelitów NASA zanotował temperaturę 70.7 stopni Celsjusza.

   Najgorętsze miejsce na ziemi.

   Długość tej pustyni to ok. 500 km,szerokość 200 km.Zdjęcia pochodzą z początkowego odcinka pustyni,turystów tu nie widzieliśmy.Po drodze mijamy posterunki policji.Na każdym proszono nas o dokumenty,które kserowano.Dzięki Clintowi,który wyjaśniał,gdzie jedziemy,kserowanie trwało krótko.Najlepiej mieć wcześniej przygotowane wszystkie dokumenty.Temperatura w tym dniu wynosiła 26 stopni,było wiec bardzo przyjemnie.Według informacji Lut –Kavir,to miejsce ,gdzie nie ma absolutnie nic,żadnego życia,żadnej rośliny,miejsce sterylne.Miejsce niesamowite i fascynujące.Droga przez pustynię jest doskonała,rzadko mijamy jakiś samochód.Często zatrzymujemy się i wysiadamy,aby zobaczyć tak unikalną rzecz,jak ta pustynia,spacerujemy i robimy zdjęcia.Jeżeli ktoś lubi takie pustkowia,to idealne miejsce,aby zapomnieć o świecie.

  Jedno z niewielu miejsc,które zapamiętamy na zawsze.

   Druga część Lut-Kavir.Docieramy do Kalut,to zachodnie obrzeża pustyni.Występują tu unikalne formy skalne. Widoki są bajkowe,a miejsce rewelacyjne.

   To tu docierają turyści z Kerman. W to miejsce organizowane są wycieczki objazdowe.Można tu rozbić namiot i przenocować.Zdjęcia robiliśmy  najpierw o zachodzie słońca.Ponieważ zapadała noc,pojechaliśmy do oddalonej o ok.80 km miejscowości Shahdad.Dzięki Clintowi znaleźliśmy nocleg w prywatnym domu.Wyglądał w środku jak pałac,ogromne pokoje ,łazienka i niezwykle czysto.Bardzo życzliwi ludzie ugościli nas kolacją,a rano śniadaniem.Pobudka w ciemnościach nad ranem.Wracam z Markiem i Clintem na Kalut,jest zimno,znacznie poniżej zera.Robimy zdjęcia,wracamy na śniadanie i odwozimy Clinta do Kerman.Następnym naszym celem jest Bam.

   Po wrażeniach na pustyni Kalut, odwozimy Clinta do Kerman, mieszka tam jego wujek.Wypijamy tradycyjną gorącą herbatę i wyruszamy w drogę.Chcemy przed nocą zdążyć do Bam. Nie zostało nam wiele dni i nie mamy czasu na zwiedzanie Kerman.Zresztą to brzydkie miasto, ale otoczone pięknymi górami.Zatrzymujemy się w oddalonym o 30 km od Kerman, miasteczku Mahan. 

   Mahan jest malowniczo położone ,wśród pustynnych krajobrazów, u podnóży gór Banan. Jest to ośrodek kultu i cel pielgrzymek islamskiej sekty sufickiej. Znajduje się tu piękne sanktuarium jednego z przywódców Sufi -Shah Nur-edd Din Nematollah Vali (jakie źródło ,to inna pisownia). Nematollah urodził się w Aleppo (obecnie w północnej Syrii), spędził większość życia w Iraku , w tym siedem lat w Mekce , a następnie pojechał do Samarkandy, Herat i Yazd, zanim wreszcie osiadł w Mahan w 1406 roku. Żył od 1331 do 1431 roku . Kompleks sanktuarium obejmuje trzy dziedzińce, basen , minarety i meczet. Sanktuarium wybudował Ahmed I Vali z Bahamaidów w 1436 r. Shah Abbas w 1601 roku rozpoczął dalsze prace, w tym budowę niebieskiej kopuły, jednego z najpiękniejszych arcydzieł architektury w starej Persji. W okresie Qajar (perska dynastia pochodzenia turkmeńskiego) , miejsce było szczególnie popularne , co wymagało budowy dodatkowych podwórzy , aby pomieścić większą liczbę pielgrzymów.Minarety również pochodzą z tego okresu.
   Sanktuarium zwiedziliśmy i w pobliskiej księgarni kupiliśmy kilka pocztówek.

   Mahan to też lokalne centrum handlowe i miejsce wyrobu dywanów.

   W odległości 6 km od Mahan znajduje się piękny ogród Shazdeh(Shahzadeh), czyli ogród książęcy , który jest wraz z dziewięcioma innymi w Iranie , na liście UNESCO.Ogrody perskie pochodzą z 4000 r. p.n.e., szczególnego znaczenia nabrały w symbolice sufich - muzułmańskich mistyków. Otoczona murem przestrzeń oznaczała świat ducha i miłości, za murami był świat materialny, który symbolizowała jałowa pustynia. Piękno natury było odbiciem piękna Boga, a ogród przebłyskiem raju. Klasyczny perski ogród to czahar bagh (dosłownie "cztery ogrody") zamknięta, otoczona murem przestrzeń w kształcie prostokąta lub kwadratu, podzielona na cztery części. W każdej rosną inne drzewa owocowe i kwiaty.

  Najważniejsza jest woda - dzieli przestrzeń, chłodzi powietrze i jest lustrem, które odbija światło.Baseny i kanały wyłożone były kolorową mozaiką. Bogactwa ogrodu dopełniała roślinność. Szczególnie ceniono gatunki o pięknych pachnących kwiatach. Drzewo zapewnia cień, woda życie roślinom, a kwiaty są ucieleśnieniem subtelnych boskich energii. W czasach Persów wierzono bowiem, że człowiek może nawiązać kontakt z bóstwami dzięki troskliwej, pełnej uwagi i oddania pielęgnacji kwiatów. Islam przejął tę miłość do kwitnących roślin. Muzułmańskie ogrody wypełnione są cyprysami, granatowcami, krzewami pigwy, drzewami pomarańczy, słodko pachnącym jaśminem, mirtem i henną.

   W ogrodzie Shazdeh było sporo irańskich turystów.Irańczycy kochają ogrody, wiosną są kwintesencją piękna, latem miejscem odpoczynku i schronem przed upałem.Ogród ma sześć hektarów powierzchni, liczne fontanny, drzewa,kwietniki,placyki i ławki.Ogród został zbudowany dla Mohammada Hasana Khana Qajar Sardari Iravani w 1850 roku.Mnóstwo tu granatowców,jaśminu,goździków,tulipanów i róż.Najpiękniej jest tu wiosną.My byliśmy jesienią.

   Niestety z powodu późnej pory , ogrodu nie zwiedziliśmy.Do Bam mieliśmy 160 km.Jeżeli będziecie w tych okolicach,warto się tu zatrzymać.Zdjęć nie mamy wiele z braku czasu.