Podróż W Piotrkowie Trybunalskim...

Piotrków Trybunalski, dawne miasto wojewódzkie, stanowił niegdyś jeden z najważniejszych ośrodków miejskich środkowej Polski. Tutaj, począwszy od XV wieku, odbywały się liczne zjazdy kościelne i szlacheckie, o znaczeniu regionalnymi i ogólnokrajowym. Tutaj rycerstwo wyraziło zgodę na wprowadzenie na tron w następstwie Władysława Jagiełły, jego syna, również Władysława, zwanego Warneńczykiem. Tu, w murach staromiejskiej fary, w ciemnościach jej ponurego wnętrza, zbierała się na sejmikach szlachta; debatowali duchowni katoliccy na synodach, uchwalając i kodyfikując prawo kanoniczne. Kiedy zaprzestano zwoływania synodów, na krótko zrobiło się w murach fary ciszej. Ale już w 1578 roku, kiedy Stefan Batory przekazał swoje prerogatywy sądownicze nowo powstałemu Trybunałowi Koronnemu, sądowi apelacyjnemu drugiej, najwyższej instancji, sądzącemu w sporach karnych i cywilnych; jedną z jego siedzib stał się Piotrków. Trybunał zbierał się na dorocznych sesjach, odbywających sie od jesieni do wiosny, przyciągając procesujących się szlachciców z regionu wielkopolskiego. Małopolanie sądzili się natomiast, nie licząc, istniejącego dosyć krótko, trybunału w Łucku, w Lublinie. Instytucja przetrwała prawie do końca XVIII wieku, kiedy to w 1792 roku zaborca zlikwidował urząd Trybunału Koronnego. W następstwie kasaty zakonu w 1773, miasto opuścili jezuici. Czczony obraz Matki Boskiej Trybunalskiej, przed którym co roku rozpoczynano sesję Trybunału podczas uroczystej mszy, przeniesiono do ratusza. Przeleżał tam do 1829, kiedy do pojezuickiego kościoła, przejętego przez pijarów, przeniósł go zakonny przełożony.

Obecnie piotrkowskie Stare Miasto przedstawia dosyć smutny obraz. Choć Piotrków wciąż się rozwija, jego historia potoczyła się inaczej niż dzieje Wiślicy czy Szydłowa, to stare centrum od dawna pogrążone jest w stagnacji. Urokliwe, czy też nie, zachowało małomiasteczkowy charakter: wąskie, nieregularnie biegnące uliczki, niewysokie kamienice. Ale to wszystko możemy niedługo utracić. Chociaż poczyniono pewne kroki w kierunku ożywienia i rewitalizacji starówki, włączając w to wymianę nawierzchni i częściowy remont rynku, to liczba opuszczonych domów z roku na rok rośnie, są już co najmniej trzy ulice, których zabudowa, w większości w stanie agonalnym, wygląda jak czekająca na wyburzenie. Pozytywnie nie nastrajają zapewne kamienice z otworami zamurowanymi cegłą i pustakami. Ciekawy może być natomiast efekt modernizacji i rewitalizacji dawnego klasztoru Dominikanek. Planowane jest połączenie starych skrzydeł poklasztornych z nowoczesną zabudową. Jaki będzie los starej części centrum? Zobaczymy...

W swojej krótkiej relacji nie przedstawiłem pełnego obrazu starego centrum. Na zdjęciach nie znalazły się chociażby: ważny kościół jezuitów czy remontowany obecnie, oparty od zachodu na dawnym murze miejskim, kompleks klasztorny, należący niegdyś do Dominikanek. Na chwilę obecną tylko kilka zdjeć uliczek, fary i mniej znanego koscioła podominikańskiego, w mojej opinii jednego z najciekawszych w  mieście.

Warto do Piotrkowa zajrzeć, polecam to szczegónie miłośnikom "małej historii", a także takim, którzy zwiedzając stare świątynie, nie spodziewają sie zobaczyć dzieł najwyższej  klasy, a wystarcza im sztuka przeciętna, zatopiona w „dawności”, albo czymś co zwykliśmy z pewną nutą sentymentalizmu nazywać  „duchem czasu”. Kimkolwiek byłby w rzeczywistości ów duch...