Pałac w Sławęcicach
Przyjechałem do Sławęcic zobaczyć park angielski, w którym niegdyś znajdował się wspaniały pałac nawiązujący do Wersalu. Dziś po rezydencji pozostał tylko… portyk, którego dzielnie pilnują omszałe wieże wartownicze, pamiątki po hitlerowcach.
Na pierwszy rzut oka mogą dziwić niewielkie wartownice (zwane także Splitterschutzzelle), mieszczące co najwyżej jedną lub dwie osoby. Jeszcze bardziej intryguje to, że „pilnują” one pustego pola za portykiem pałacu. Podczas wojny w Sławęcicach znajdował się obóz pracy – filia Auschwitz-Birkenau. W samym pałacu mogło funkcjonować dowództwo lokalnej jednostki wojskowej. Małych strażnic znajdziemy na tym terenie znacznie więcej.
Historia Sławęcic sięga znacznie dalej niż pamiętają najstarsze wartownie. Pierwszy zamek od XIII do 1678 roku był własnością Piastów Śląskich. Następnie, po wymarciu tej dynastii przeszedł w ręce Henckela von Donnersmarck, a później Jacoba von Flemming. Dopiero kolejny właściciel – hrabia Adolf Magnus von Hoym przebudował rezydencję pragnąc nadać mu charakter Wersalu. Być może jednak jedyny Wersal na Opolszczyźnie powstał w około pół kilometra na północ od dawnego zamku. W każdym razie zbudowane w latach 1716-20 założenie pałacowe w niedługim czasie spłonęło.
W XVIII wieku przekształcano je jeszcze raz dla książąt von Hohenlohe-Ingelfingen. W 1827 roku nastąpił kolejny pożar budynku. Po tej tragedii, około 1830 roku zbudowano nowy pałac w stylu późnego klasycyzmu. Przeprowadzona w latach 1867-68 rozbudowa (dodano boczne skrzydła) nadała mu niezwykle wyszukany styl renesansu francuskiego. Tak urządzona rezydencja mogła dołączyć do czołówki ,,najsmakowitszych’’ pałaców na Śląsku.
Przed II wojną światową do czasu przejęcia przez faszystów Sławęcice należały do książąt von Hohenlohe-Oehringen. Niedaleko rezydencji utworzono w 1940 roku obóz pracy dla Żydów. Hitlerowcy przetrzymywali tu prawie 4000 osób, które pracowały przy budowie zakładów chemicznych w Blachowni Śląskiej. Od 1 kwietnia 1944 roku podczas likwidacji gett, tutejszy lagier przemianowano na obóz pracy przymusowej. W związku ze zbliżającym się frontem radzieckim 21 stycznia 1945 roku zarządzono ewakuację. Podczas niej zginęło ponad 800 osób…
Bardzo prawdopodobne, że pałac pełnił funkcję w zarządzaniu obozem i tutejszymi schronami betonowymi. Po wojnie umieszczono w nim technikum chemiczne, które funkcjonowało aż do pożaru w 1948 roku. Przez następne lata pałac istniał w formie coraz bardziej zaawansowanej ruiny. Rozebrano go w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach między 1973-75 rokiem. Pozostał po nim tylko boczny portyk wejściowy, który, podobnie jak okoliczne strażnice, przypomina o strasznej historii miejscowości.
W odległości około pół kilometra od pozostałości pałacu zachowały się dwie ciekawe budowle, niegdyś fragmenty wspaniałego założenia parkowego. Pierwsza z nich stoi dziś w szczerym polu. Jest to dawny pawilon ogrodowy z 1802 roku, jeden z bardziej interesujących obiektów tego typu w Polsce. Wyróżnia się on czterema narożnymi wieżami, pomiędzy którymi znajdują się szerokie arkady. Zwieńczony jest, niczym cerkiew, potężnym cebulastym hełmem. W oknach zachowały się oryginalne kute kraty, a wewnątrz podobno resztki malowideł i stiuków. Niestety nie da się wejść do środka, a wnętrza podobno zostały w ostatnich latach zniszczone.
Drugi budynek to mauzoleum klasycystyczne stojące w lesie na zachód od pawilonu. Niełatwo tutaj dotrzeć, zwłaszcza w lecie, przedzierając się przez gąszcz liści. Mauzoleum powstało ok. 1790 roku i również wieńczyła je kopuła, która nie zachowała się do naszych czasów. Ruina miejsca spoczynku wielkich rodów książąt niemieckich doskonale oddaje zagmatwaną historię Śląska Opolskiego.
Informacje praktyczne:
Sławęcice (lub Sławięcice) to od 1975 roku dzielnica miasta Kędzierzyn-Koźle. Położone są przy drodze nr 40 na odcinku Bytom-Kędzierzyn Koźle, ok. 10 km od autostrady A4 w kierunku zachodnim. Pawilon ogrodowy widać z drogi przy wyjeździe ze Sławięcic. Podobnie jak i mauzoleum, znajduje się on na zachód od parku i resztek pałacu.
Internetowy Przewodnik Turystyczny www.ciekawe-miejsca.net
