Podróż Indie sprzed ćwierćwiecza

Tytuł może być nieco mylący, bo może kojarzyć się z awangardowym musicalem Kennetha Tynana, pełnym seksu i erotyzmu, wystawianym na Broadwayu na początku lat 70-tych. Tymczasem w obu podróżach do Kalkuty (w 1985 i 1987 roku)  nie było (niestety) nic z tych rzeczy...

Po przeszło dwugodzinnym locie z Bombaju, wylądowaliśmy na lotnisku Dum Dum w największym mieście Bengalu Zachodniego (od tej miejscowości, stanowiącej dziś przedmieście Kalkuty wzięły nazwę pociski o wierzchołku pozbawionym płaszcza, ściętym płasko, rozciętym wzdłuż lub wydrążonym, zakazane przez konwencję haską już w 1899 roku). Już jadąc do hotelu zanurzyliśmy się w hałaśliwe ulice, pełne ludzi, riksz rowerowych i pieszych, tuk-tuków, i samochodów. Miało się wrażenie, że cały ten ruch nie podlega żadnym regułom i odbywa się w kompletnym chaosie. Na każdym skrzyżowaniu, do zatrzymujących się samochodów podbiegały grupy handlarzy i gromady biedaków, proszących o jałmużnę. Już na pierwszy rzut oka widać było, że różnice społeczne są tu ogromne. Tuż obok pięknych rezydencji i eleganckich hoteli można było dostrzec całe rodziny mieszkające po prostu na ulicy. Ich cały dobytek stanowiła brudna mata do spania i postawiony na cegłach garnek, w którym na tlącym się ognisku gotował się skromny posiłek. Tu, w jeszcze większym stopniu niż w Bombaju, można było stwierdzić słuszność powiedzenia, któregoś ze znanych podróżników, że "Indie trzeba zobaczyć i...powąchać".

Kalkuta została założona w 1690 roku, kiedy Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska weszła w posiadanie trzech wiosek, w tym Kalikaty, od której nazwy wywodzi się nazwa miasta. W 1772 roku Kalkuta została stolicą Indii Brytyjskich, pozostając nią do roku 1912, kiedy to utraciła tę pozycję na rzecz New Delhi. W czasie II wojny światowej, w latach 1942 - 1944, miasto zostało kilkakrotnie zbombardowane przez Japończyków. W tym okresie doszło do klęski głodu, który dotknął kilka milionów ludzi. Po odzyskaniu niepodległości i podziale Indii Brytyjskich doszło do masowej migracji: Hindusi uciekali z ówczesnego Pakistanu Wschodniego (obecnego Bangladeszu) do Indii, natomiast muzułmanie migrowali w przeciwną stronę.

W czasie pierwszego pobytu w Kalkucie w 1985 roku mieliśmy okazję zwiedzić kilka światyń, leżących po drugiej stronie Hooghly River (jedna z odnóg Gangesu), w pobliżu znanego mostu Howrah Bridge. Spośród nich zdecydowanie największe wrażenie zrobił na mnie kompleks Dakshineshwar Kali Temple. W pobliżu tej światynii oglądaliśmy także pielgrzymów, zażywających rytualnych kąpieli w rzece Hooghly. Obejrzeliśmy również światynię Ramakrishny. W czasie drugiej wizyty w 1987 roku udało mi się zobaczyć, leżący również w Howrah, piękny ogród botaniczny zwany wówczas Calcutta Botanical Garden, obenie znany pod nazwą Acharya Jagadish Chandra Bose Botanical Garden, monumentalne muzeum królowej Wiktorii (Victoria Memorial) i położoną obok, protestancką katedrę św. Pawła, a także piękny hinduski zespół światynno-pałacowy, którego nazwy niestety już nie pamiętam.

Delhi znam najsłabiej ze wszystkich miast, które odwiedziłem w Indiach. Poza spacerami w okolicach Janpath Avenue, znanego z "Kamiennych Tablic" Żukrowskiego Connaught Place, wizytą na Palika Bazaar i zaliczeniem dzielnicy rządowej z monumentalną "Bramą Indii", postawioną w hołdzie indyjskim  żołnierzom poległym w czasie I wojny światowej nie widziałem w zasadzie miasta. Wszystkie wskazane wyżej miejsca były w miarę blisko hotelu, w którym mieszkaliśmy, a większość czasu w ciągu pobytu zajmowały jednak sprawy zawodowe. Wygospodarowany dla siebie wolny dzień przeznaczyliśmy na całodzienną wycieczkę do odległej o 200 km Agry. Poświęciliśmy więc delhijski Kutub Minar, Grobowiec Hamajuna i Red Fort na rzecz Taj Mahalu i Czerwonego Fortu w Agrze.

Z samego Delhi najbardziej wryły mi się w pamięć tybetańskie kramy i zaklinacze węży na Janpath Avenue i stary żebrak siedzący przy wejściu do naszego hotelu. Każdego ranka, gdy wychodziliśmy na miasto potrząsał puszką, do której wrzucaliśmy mu kilka rupii. Później, w ciągu dnia nie prosił nas już o datki tylko kłaniał się i składał ręce w geście podziękowania za to, co dostał już rano. No i może jeszcze Connaught Place, które w rzeczywistości mocno odbiegało od wyobrażenia, jakie wyniosłem z lektury powieści Żukrowskiego - było w swoim charakterze bardzo "zachodnie" i nie kojarzyło mi się wcale z romantycznymi chwilami, jakie spędzali tu powieściowi bohaterowie, Isztvan i Margit.

Niestety, gdzieś zapodziały mi się delhijskie zdjęcia. Jeżeli przypadkiem wpadną mi w ręce, uzupełnię nimi słowną relację.