Podróż Stavanger. Po drugiej stronie fiordu

Przez kolejne dni szwendamy się po mieście i okolicach. Tak jak lubimy, czasami bez konkretnego celu, obserwując mijanych ludzi, zastanawiając się kim są i jak im się tutaj żyje.

W porównaniu z kilkoma innymi skandynawskimi miastami, które mieliśmy okazję odwiedzić, Stavanger nie przypada nam jakoś szczególnie do gustu. Sama zabudowa jest w większości niska, ale sporo jest bardziej "typowych" budynków, mających niewiele wspólnego ze skandynawskim klimatem. Dodatkowo samo położenie miasta nie jest tak urokliwe jak na przykład Bergen, które otoczone jest pięknymi górami – choć akurat to porównanie może nie być najlepsze zarówno z uwagi na mój sentyment do tych regionów, jak i fakt, że Bergen jest po prostu wyjątkowo pięknie zlokalizowane.

Bez wątpienia bardzo fotogenicznym miejscem jest najstarsza część miasta zwana Gamle Stavanger położona po zachodniej stronie zatoki (Vågen). Zabudowania, liczące sobie od 100 do około 300 lat, stanowią największy zachowany drewniany kompleks budynków w północnej Europie. Wzdłuż kilku brukowanych uliczek znajdują się pomalowane na biało domki bardzo ładnie prezentujące się w promieniach słońca. Kolorystykę urozmaicają różnobarwne drzwi (w większości w odcieniach niebieskiego) i donice z kwiatkami wystawione przed wejściem do domów. Niewątpliwym plusem tego miejsca jest brak jego "skomercjalizowania" - budynki są własnością prywatną i w większości są zamieszkałe (nie licząc muzeum sardynek, które jednakże wygląda dość niepozornie).

Jak przystało na skandynawskie miasta portowe (które oboje z mężem uwielbiamy) Stavanger ma jednak wiele zalet. Spaceruje się po nim przyjemnie, jak również nie brakuje miejsc do wypoczynku. Gdy tylko zza chmur przedziera się słońce siadamy na jednej z ławek przy porcie, obserwujemy życie toczące się wokół i  delektujemy zapachem wody i rześkim powietrzem.

Poza nabrzeżem i Starym Miastem innym przyjemnym miejscem jest małe jezioro Breiavatnet z fontanną po środku usytuowanie w centrum Stavanger obok katedry Domkirken.Dużo większym naturalnym zbiornikiem wodnym jest natomiast oddalone 2 kilometry od centrum jezioro Mosvatnet. Jest to idealne miejsce dla spacerowiczów, biegaczy i rowerzystów, jak również na zorganizowanie pikniku, a zimą powstaje tutaj ogromne lodowisko. Dookoła jeziora prowadzi częściowo zalesiona, żwirowa droga o długości ok. 3 kilometrów. Jedno, powolne okrążenie zajmuje nam około 45 minut, zaś po drodze poza miejsowymi zażywającymi ruchu spotykamy uroczą gromadkę małych kaczek, łabędzi i kilka kotów (jeden wygląda nawet jak moja ulubiona rasa - norweski leśny ;). Tereny wokół jeziora stanowią dom dla rozmaitych gatunków ptaków, a ich przyjemny świergot umila nam spacer. Ciekawostką na trasie jest dość osobliwe drzewo całe obwieszone smoczkami, które dzieci mogą na nim zostawiać, gdy nie są im już potrzebne. Podobno pewnego roku pewna kobieta zdjęła wszystkie przedmioty z drzewa twierdząc, że nie może ono oddychać. Wywołało to ogólny sprzeciw i niedługo potem smoczki wróciły na swoje miejsce.

Z jeziora Mosvatnet wybieramy się kilka kilometrów dalej nad południowy brzeg Hafrsfjordu. Przy niewielkiej plaży znajduje się popularny pomnik „Swords in Rock” (nor. Sverd i fjell). Trzy brązowe miecze o wielkości około 10 metrów osadzone są w skale tuż nad brzegiem zatoki Møllebukta. Stoją w miejscu bitwy, jaką stoczył w roku 872 Harald Hårfagre, który zjednoczył Norwegię w jedno królestwo. Dzieło to stanowi symbol pokoju, jedności i wolności. Rękojeści mieczy Wikingów są wzorowane na przedmiotach znalezionych w różnych częściach kraju. Pomnik został zaprojektowany przez Fritza Roed’a (1928-2002), a odsłonięty przez króla Olafa V w 1983 roku.

Z kolei na północny wchód od centrum Stavanger rozciąga się archipelag niewielkich wysepek (Grasholmen, Sølyst, Engøy, Hundvåg, Bjørnøy, Roaldsøy i Ormøy), które połączone są z lądem mostami. Stavanger City Bridge (nor. Stavanger bybru) ma 1067 metrów długości i został otwarty w 1978 roku jako pierwszy w Norwegii tak duży most wiszący. Korzystając z niego można odwiedzić kolejne wyspy, a po drodze podziwiać piękny widok na zatokę i miasto i domy stojące niemal na wodzie. Mieszkanie „pod mostem” nabiera tutaj innego znaczenia. Czuję lekką zazdrość, gdy patrzę się na powstające poniżej na wysepce Grasholmen nowoczesne osiedla i urocze białe domki z ogromnymi oknami, tarasami i przede wszystkim ładnym widokiem.

Odpoczywając nad wodą z dala od centrum zapominamy na chwilę o nasilających się z każdą wizytą negatywnych odczuciach związanych z norweskimi miastami. Nie jesteśmy zaskoczeni dużą ilością imigrantów, ale obserwując niektórych obcokrajowców mamy pewne wątpliwości odnośnie celu ich przyjazdu. Mimo, że uważam się za osobę raczej tolerancyjną i otwartą na inne kultury to jednak uważam, że Norwegia jest przykładem kraju, któremu napływ imigrantów w wielu aspektach niestety zaszkodził. Albo zaszkodzi w niedalekiej przyszłości.Dlatego też zawsze, gdy jesteśmy w Skandynawii to najchętniej uciekamy z miasta w góry, szukamy mniej uczęszczanych szlaków, miejsc spokojniejszych, w których zazwyczaj spotyka się wyłącznie miejscowych. To są zawsze chwile, gdy czuję się tutaj najlepiej i zapominam o tym wszystkim co mnie niepokoi na świecie. 

Położenie Stavanger sprawia, że w poszukiwaniu ciekawszych tras trekkingowych trzeba zafundować sobie przejazd albo przepłynąć promem na drugą stronę Lysefjordu.

Najbliższą miejscowością, która może być dobrym punktem startowym dla miłośników wędrówek jest Sandnes, do której jedziemy autobusem z centrum Stavanger. Na miejscu w biurze informacji turystycznej otrzymujemy mapkę okolicznych szlaków i wskazówkę jak dojechać do miejscowości Dale, w której startuje szlak na wzgórze Lifjellet (282 m.). Jadąc jedynym możliwym autobusem jaki porusza się drogą Daleveien dochodzimy do wniosku, że początkowy pomysł z pieszym pokonaniem tej trasy mógłby nie wyjść, ponieważ chodnik prowadzący wzdłuż drogi w którymś momencie się urywa, a autobus wjeżdża na wąską, stopniowo wznoszącą się drogę, po której obydwu stronach znajdują się zalesione skały.

Wysiadamy na przystanku końcowym. Dalej już nic nie jedzie. Co więcej, mamy wrażenie jakby w ogóle nic tutaj nie istniało. Wokół jest pusto, cicho... i jakoś dziwnie. Po środku miejscowości znajduje się małe rondo, dalej jest kilka murowanych, zaniedbanych budynków, jedno boisko, a w oddali las i wzgórza. Za oknami domów nic nie widać, a na parterze przez szyby można dostrzec części mebli i ogólny bałagan. Na jednym z budynków widnieje szyld Barnehuset, a więc mijamy dom dziecka. Miejsce trochę jak z horroru o tajemniczej wsi, z którą wszyscy opuścili. Powstaje tylko pytanie: Dlaczego? Nie zaprzątamy sobie tym jednak długo głowy i za ostatnim opuszczonym budynkiem odnajdujemy odpowiedni drogowskaz Lifjellet i mapkę okolicy.

Na początku przez dłuższy fragment szlaku idziemy przez las, a potem stopniowo zaczynamy wchodzić na odsłonięte skały, cały czas pod górę. Widoki stają się coraz bardziej rozległe, a zza drzew dostrzegamy widoczne w oddali Stavanger. Po mającej miejsce dzień wcześniej ulewie niektóre z bardziej gładkich kamieni są naprawdę śliskie, ale w pokonaniu najbardziej stromego fragmentu pomagają osadzone w skale łańcuchy. Docieramy do kolejnego drogowskazu, który przedstawia kilka wariantów dalszej trasy  - możemy iść na około wzdłuż brzegu Gandsfjordu, krótszą, ale bardziej stromą drogą przez wzgórza albo w stronę jeziora Dalevatnet, z którego również możemy odbić na Lifjellet. Chcąc uniknąć mokradeł (których i tak nie uniknęliśmy ;) kierujemy się na przełaj przez wzgórza.

Na szczycie Lifjellet znajduje się popularny kopczyk z kamieni, do którego przyczepiona jest czerwona metalowa skrzynka z mapą okolicy i zeszytem, do którego oczywiście wpisujemy się, aby poświadczyć swoje przybycie. Kawałek dalej położona jest wieża przekaźnikowa. Wzgórze jest niewysokie, ale wystarcza, aby zobaczyć panoramę całego Stavanger, a nawet widoczne w oddali lotnisko. 

Z powrotem wracamy naokoło odbijając w stronę wspomnianego jeziora Dalevatnet. Droga prowadzi ostro w dół, a potem szerszą ścieżką przez las aż do parkingu w Dale.

Cała trasa podobała nam się głównie z uwagi na panującą wokół ciszę i pustkę (bezpośrednio na szlaku spotkaliśmy tylko jedną osobę) oraz całkiem przyjemną około 4-godzinną rekreację. Szkoda, że punkt startowy okazał się takim mało wdzięcznym miejscem.

Oczekując na autobus powrotny spostrzegamy w Dale pierwsze oznaki życia, jednakże wszyscy napotkani ludzie bez wyjątku na pewno nie pochodzą z Norwegii. W autobusie jesteśmy w zdecydowanej mniejszości jeśli chodzi o kolor skóry, w zasadzie jesteśmy jedynymi białymi poza kierowcą. Dopiero bodajże na ostatnim lub przedostatnim przystanku przed dojazdem do Sandnes proporcje lekko się wyrównują. Wieczorem, po powrocie do naszej kwatery nie omieszkamy sprawdzić, jakie jest przeznaczenie tajemniczych budynków znajdujących się w Dale. Dawniej znajdował się tam szpital psychiatryczny oraz dom dziecka, a obecnie jest po prostu ośrodek dla uchodźców. To by wyjaśniało niepokój jaki towarzyszył nam, gdy przybyliśmy w to miejsce.

Celem głównym naszego wyjazdu poza poznaniem samego Stavanger jest zobaczenie Pulpit Rock (nor. Preikestolen). Wznosząca się 604 metry ponad lustrem Lysefjordu, półka skalna w 2011 roku została uznana przez Lonely Planet za jeden z najwspanialszych widoków tuż obok m.in. tak znanych miejsc jak Wielki Kanion, wodospady Victoria Falls czy wieża Sky Tower w Auckland. 

O poranku stawiamy się w części portowej zwanej Fiskepirterminalen zlokalizowanej tuż przy „Norwegian Petroleum Museum” i wraz z niewielką grupą innych osób ubranych w stroje trekkingowe pakujemy się na prom osobowo-samochodowy płynący do miejscowości Tau. Następnie autobusem firmy Tide jedziemy kolejne 20 minut z Tau do schroniska górskiego Preikestolhytta (Preikestolen Fjellstue), gdzie startuje szlak prowadzący na Pulpit Rock.

Trekking rozpoczynamy z poziomu 270 metrów. Mimo, że różnica wysokości to tylko 334 metry, a spacer nie jest szczególnie długi to jednak ukształtowanie terenu (droga non stop wznosi się albo opada) sprawia, że wysiłek jaki trzeba włożyć w tą wędrówkę jest większy niż można by początkowo przypuszczać. Widoki po drodze nie powalają, więc nie robimy wielu przystanków. Bez dłuższych przerw dojście na Preikestolen zajmuje około 2 godzin.

Po dotarciu na miejsce spostrzegamy charakterystyczną, kwadratową półkę skalną spadającą stromo w dół… oraz większą niż się spodziewaliśmy ilość osób, które odpoczywają, posilają się i oczywiście fotografują widoczny w dole Lysefjord i siebie na krawędzi skały. Aż strach pomyśleć, co dzieje się tutaj bardziej w sezonie.

Powierzchnia skały jest mocno poszarpana, z licznymi pęknięciami. W wielu miejscach widać metalowe pręty i kliny, które zabezpieczają skałę przed dalszą korozją, jakby podtrzymywały ją przy życiu. Biorąc pod uwagę fakt, że co roku dociera tutaj ponad 100.000 turystów, nie dziwi mnie, że ten cud natury wygląda, jakby miał się za chwilę rozpaść ze zmęczenia... Preikestolen to jedno z najczęściej odwiedzanych i fotografowanych miejsc w Norwegii. Widok z wysokości 604m na znajdujący się niżej Lysefjord jest niczego sobie, ale wdrapując się jeszcze odrobinę wyżej można zobaczyć słynną skałę z innej, szerszej perspektywy.

Trudno ocenić obiektywnie atrakcyjność rozciągających się w wokół Pulpit Rock. Myślę, że to efekt tego, że miejsce to jest tak mocno (może za bardzo?) promowane wśród turystów. Nie wiem, czy słusznie, ale mam wrażenie, że są w Norwegii ładniejsze widoki.

Plusem samego trekkingu jest na pewno to, że szlak mimo dobrych oznaczeń wcale nie jest taki „wygładzony” pod turystów, banalny i oczywisty jak można by było się spodziewać. Bywały momenty że trzeba było zwolnić i chwilę zastanowić się, na którym kamieniu i w jaki sposób postawić bezpiecznie nogę. Po raz kolejny zaskoczyli nas pozytywnie Norwegowie prowadzący po skałach swoje kilkuletnie pociechy, które radziły sobie nadzwyczaj dobrze. Miejscowi stanowią tu jednak zdecydowaną mniejszość. Może tym właśnie różnią się "wielkie atrakcje" od mniej utartych szlaków? 

Na prom powrotny z Tau do Stavanger czekamy w niewielkiej, drewnianej poczekalni przyportowej, w której mamy okazję zaobserwować prawdziwą mieszankę narodowościową. Ze spotkania z Pulpit Rock wracają inni Polacy (którzy jak zwykle robią największy obciach), Amerykanie, Japończycy, Francuzi, Norwegowie.

Fajnie było przekonać się, jak wygląda Preikestolen i doświadczyć trekkingu prowadzącego w to słynne miejsce. Nie zmienia to faktu, że na co dzień od najpopularniejszych miejsc i atrakcji wolimy spokojniejsze i mniej uczęszczane trasy.