Opisywana podróż stanowi w istocie kompilację kilku wyjazdów na Podlasie w latach 2002-2011. Wszystkie one rozpoczynały się i kończyły w Warszawie. Ponieważ ilość zdjęć z poszczególnych wycieczek była niewielka, zdecydowałem się na ich połączenie - tym bardziej, że trasy wycieczek często się pokrywały.

Większość informacji o zwiedzanych miejscach, zaczerpniętych głównie z internetu (strony poszczególnych miejscowości, Wikipedia i inne),  zamieszczam - jak zwykle - w opisach zdjęć. Autorem części z nich jest mój przyjaciel Andrzej - współuczestnik większości podlaskich wypraw. 

Prezentowane zdjęcia z Tykocina pochodzą z 2003 roku. O samej miejscowości, jej dziejach i zabytkach pisałem już w relacji z podróży "Moje Podlasie (3)". Nie będę się więc powtarzać, a zainteresowanych tematem zapraszam na strony tamtej podróży.

  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)
  • Tykocin (1)

Goniądz to stary mazowiecki gród ziemi wiskiej położony w powiecie monieckim nad Biebrzą .

Już w średniowieczu przecinały go dwa nadbiebrzańskie szlaki z Grodna do Wizny. Miało to bardzo duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego grodu, był on bowiem stolicą powiatu. Pierwszą pisaną wzmiankę o Goniądzu odnotowano w 1358 roku podczas zatwierdzenia ugody księcia litewskiego Kiejstuta z Ziemowitem Trojdenowiczem, księciem mazowieckim, dotyczącej wytyczenia granicy między Litwą a Mazowszem. W roku 1382 Goniądz został zastawiony przez księcia mazowieckiego Ziemowita IV Zakonowi Krzyżackiemu na okres 20 lat. Po wykupieniu powiatu goniądzkiego w 1401 roku od Zakonu, Goniądz został włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W latach 1501-1506 stanowił własność kniazia Michała Glińskiego. W roku 1509 król Zygmunt I nadał dobra goniądzkie Mikołajowi Radziwiłłowi, wojewodzie trockiemu i wielkiemu kanclerzowi litewskiemu. Około 1530 roku urodził się tu teolog ariański zwany Piotrem z Goniądza.

Petronela Radziwiłłówna córka Jana, starosty żmudzkiego, poślubiwszy Stanisława Dowojnę starostę, wojewodę połockiego, nadała w 1547 roku Goniądzowi prawa miejskie. Po śmierci starościny w 1564 roku, Goniądz przejęła jej siostra Anna z Radziwiłłów Kiszczyna, wojewodzina witebska, która w 1570 roku przekazała dobra goniądzkie królowi Zygmuntowi II Augustowi. Na mocy unii lubelskiej z 1569 roku, Goniądz został włączony do Korony, a w 1572 roku podporządkowany został starostwu knyszyńskiemu. Król Stefan Batory wydał w roku 1579 uniwersał, ustanawiający w Goniądzu żupę solną dla województwa podlaskiego.

Miasto rozwijało się, jako ośrodek rzemieślniczo-handlowy, lecz wojny szwedzkie, morowe powietrze oraz częste pożary, przyczyniły się do jego upadku w XVII wieku. W czerwcu 1794 roku podczas Powstania Kościuszkowskiego oddziały powstańcze stoczyły zwycięską bitwę z wojskami pruskimi pod niedalekim Osowcem.

W wyniku III rozbioru Polski Goniądz zajęły Prusy, zaś po roku 1807 miasto znalazło się pod zaborem rosyjskim. W końcu XIX wieku do Goniądza doprowadzono linię kolejową. Podczas I wojny światowej miasto zostało zniszczone przez działania wojenne ze względu na biegnącą nad Biebrzą linię frontu. W 1921 roku zniszczony został przez pożar zabytkowy kościół parafialny p.w. św. Agnieszki z 1779 roku. Na jego miejscu ks. Adam Abramowicz wybudował nową świątynię, którą konsekrowano w 1924 roku.

Ciekawe są dzieje żydowskich mieszkańców miasteczka. W czasach staropolskich Goniądz dysponował przywilejem de non tolerandis Iudeis. Pierwsi Żydzi pojawili się zatem w mieście dopiero w okresie wojny północnej na początku XVIII wieku. Początkowo zamieszkiwali oni na terenie dawnej jurydyki zamkowej, gdzie nie obowiązywał zakaz osadnictwa żydowskiego, który dotyczył jedynie siedlisk i gruntów mieszczańskich. Zgoda na osiedlanie się Żydów w mieście była najpewniej spowodowana zniszczeniami wojennymi, jakich doświadczył Goniądz podczas potopu szwedzkiego oraz epidemią, która pochłonęła wielu mieszkańców w II połowie XVII i I ćwierci XVIII wieku. Z 1734 roku pochodzi informacja o żydowskim przykahałku w Goniądzu. Drewniana synagoga została wzniesiona między rokiem 1716 a 1734, budowę murowanej bożnicy datuje się na II połowę XVIII lub początek XIX wieku. Żydzi z Goniądza zajmowali się przede wszystkim handlem. Specjalizowali się w sprzedaży drewnianych warząchwi i niecek, tzw. kopaniek. W końcu XIX wieku Żydzi stanowili już blisko 60 % mieszkańców Goniądza, zaś przed II wojną światową – około 50%. W mieście istniała elementarna szkoła hebrajska i biblioteka. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu wojsk radzieckich do Goniądza życie miejscowych Żydów zmieniło się tylko nieznacznie. Prywatne sklepy zostały zlikwidowane. W ich miejsce okupant powołał tzw. „kooperatywy”, w których pracę w większości otrzymali Żydzi, z których wielu zostało członkami partii komunistycznej. Istnieją także przesłanki, że Żydzi byli bezpośrednio zaangażowani w typowanie Polaków na zsyłkę do ZSRR. Młodsi goniądzcy Żydzi chętnie także współpracowali z milicją i NKWD. Sytuacja uległa diametralnej zmianie po zajęciu miasta przez Niemców. Wtedy to Żydzi stali się głównym obiektem prześladowań okupanta i w większości zostali wymordowani. Wojny nie przetrwały też zabytki ich kultury materialnej. Zarówno synagoga, jak i kirkut zostały zniszczone - synagoga całkowicie, zaś z cmentarza pozostały jedynie resztki około 20 macew.

W czasie II wojny światowej miasto miało dwóch okupantów. Okupacja sowiecka (lata 1939-1941) i okupacja niemiecka (lata 1941-1944) to tragiczne wydarzenia w dziejach Goniądza. Masowe aresztowania ludności, deportacje, rozstrzeliwania, wywózki na roboty przymusowe, utworzenie i likwidacja miejscowego getta. Okres po II wojnie światowej to czas odbudowy ze zniszczeń wojennych ponieważ miasto przez pięć miesięcy, do wyzwolenia go przez wojska radzieckie znajdowało się na linii frontu i zostało zniszczone w 80%. Obecnie Goniądz jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy. Jest niewielkim, dwutysięcznym typowo rolniczym miasteczkiem w bezpośrednim sąsiedztwie Biebrzańskiego Parku Narodowego.

  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz
  • Goniądz

Mońki są położone w bezpośredniej bliskości twierdzy Osowiec i Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Na terenie dzisiejszego miasta istniała uprzednio wieś, założona na początku XVI wieku przez ród Mońków. Był to zaścianek szlachecki, który w 1535 roku otrzymał Mikołaj Kaczorowski. Po III rozbiorze Polski miejscowość została włączona do zaboru pruskiego, zaś po upadku Napoleona I, na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego w 1815 roku weszła ona w skład Królestwa Polskiego. W 1881 roku zbudowano tu stację kolejową, przy której powstało niewielkie osiedle. Rozbudowywało się ono dzięki obecności pobliskich koszar rosyjskich, zlokalizowanych w Hornostajach. W roku 1910 istniała tu pocztowa placówka telegraficzna. Do roku 1914 w Mońkach kwaterował 62 Suzdalski Pułk Piechoty. Podczas I wojny światowej Niemcy 8 Armia niemiecka obległa rosyjską załogę pobliskiej twierdzy Osowiec, używając gazów bojowych (chloru), jednak zabudowania w samych Mońkach nie zostały zniszczone. 

W okresie międzywojennym utworzono w Mońkach parafię rzymskokatolicką, a w latach 1921-1935 wybudowano neobarokowy kościół wg projektu Stefana Szyllera (1857-1933). Powstał także nowy dworzec. Wraz z wybuchem II wojny światowej i zajęciem wschodnich ziem Polski przez ZSRR, w Mońkach utworzono wydział NKWD. Po roku 1941 tereny te zajęli Niemcy. W czasie okupacji niemieckiej zainstalowano w Mońkach regionalne centrum dowodzenia. W okolicach działały oddziały partyzanckie BCh. Podczas wycofywania się z tego rejonu, hitlerowcy wysadzili moniecki kościół parafialny. W latach 1954-1975 Mońki były siedzibą powiatu, mimo że prawa miejskie uzyskały dopiero 1 stycznia 1965 roku. Wraz ze stworzeniem w Mońkach centrum powiatowego, rozpoczął się ich szybszy rozwój. W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, obsługujący gospodarstwa rolne powiatu. Największym zakładem w mieście jest mleczarnia "MSM Mońki", specjalizująca się w produkcji serów twardych typu holenderskiego i szwajcarskiego. Od czasu reformy administracyjnej w 1999 roku, miasto stanowi ponownie siedzibę powiatu.

Od roku 1977 organizowane jest w Mońkach coroczne Święto Ziemniaka.

  • Mońki
  • Mońki
  • Mońki
  • Mońki

Zabłudów leży w odległości około 20 km od Białegostoku przy drodze do Lublina. Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim w roku 1553 przez jego ówczesnych właścicieli - Chodkiewiczów, którym tereny te nadał król Kazimierz Jagiellończyk. Lokacja miasta zbiegła się w czasie z tworzeniem centralnej rezydencji Zygmunta II Augusta w Knyszynie, gdzie pierwszym starostą był Aleksander Chodkiewicz. Bliskość rezydencji królewskiej miała zapewne wpływ na uświetnienie wyglądu i funkcjonalność nowo powstałego miasta. Twórcą jego urbanistycznego kształtu był Grzegorz Chodkiewicz. Jego dziełem było zagospodarowanie przestrzenne miasta. Siedzibę dworską oddzielały od miasta rzeka i staw. W rynku usytuowano kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP. Ze względu na fakt osiedlania się we włościach zabłudowskich ludności ruskiej Grzegorz Chodkiewicz ufundował w 1567 roku cerkiew p.w. Zaśnięcia NMP i św. Mikołaja. W tym samym roku Chodkiewicz założył szpital – przytułek dla ubogich wyznawców obu religii, oraz ustanowił bakałarza do prowadzenia szkoły. Akt nadania praw miejskich zezwalał także na odbywanie jarmarku w dzień święta Wniebowzięcia NMP oraz cotygodniowych targów. W 1568 roku w Zabłudowie założono jedną z pierwszych drukarni na Grodzieńszczyźnie, przeniesioną pod koniec stulecia do Supraśla. Drogą dziedziczenia miasto przeszło w posiadanie Paców, później Sapiehów, Leszczyńskich, Sanguszków. W 1599 roku miasto weszło w skład dóbr Radziwiłłów. 

Z racji tego, iż Radziwiłłowie byli zwolennikami reformacji, w ich włościach mogli uzyskać schronienie ewangelicy, arianie, Żydzi. W roku 1608 późniejszy kasztelan i wojewoda wileński oraz hetman wielki litewski książę Krzysztof Radziwiłł ufundował w Zabłudowie zbór kalwiński, a miasto stało się wielokrotnym miejscem synodów kalwinów litewskich. Okres kontrreformacji osłabił protestantów. Ich ilość stopniowo topniała, a w II połowie XIX wieku z powodu braku wiernych zbór kalwiński rozebrano.

Ważną rolę w społeczności Zabłudowa odgrywali Żydzi, zajmujący się głównie handlem i rzemiosłem. Gmina żydowska powstała tu w 1655 roku. Zasiedlenia dokonała okręgowa gmina z Tykocina. Dzielnica żydowska znajdowała się w północno-zachodniej części miasta. W 1638 roku książę Krzysztof Radziwiłł zezwolił Żydom na budowę szpitala oraz bożnicy. Obok wzniesionej w 1646 roku pięknej drewnianej synagogi pod koniec XIX wieku postawiono także duży dom modlitwy zwany "Grojse Beth Midrasz". Funkcjonowały wówczas cztery domy modlitwy, szkoły żydowskie, a także Teatr Żydowski. Społeczność żydowska dysponowała także dwoma cmentarzami. W następnych wiekach liczba ludności żydowskiej systematycznie rosła, a u schyłku XIX wieku Żydzi stanowili około 60% mieszkańców Zabłudowa.

Wraz z najazdem szwedzkim (1655-1657), wojną z Moskwą (1658-1660) oraz przemarszami zbuntowanych wojsk Korony i Litwy, Zabłudów doznał wielu strat. W czasie wojny z Moskwą w mieście wybuchł pożar, który strawił dużą część zabudowań. Wydarzenia te zahamowały rozwój miasta, nastąpiło też pewne przesunięcie etniczne i społeczne, zdecydowanie wzrosła liczba ludności chłopskiej. Zabłudów stał się miastem typowo rolniczym. W 1688 roku odbudowano kościół, który ucierpiał podczas działań wojennych. Prawdopodobnie wtedy zmieniono jego patronów na świętych Apostołów Piotra i Pawła, którzy pozostali nimi do dziś. W wyniku rozbiorów, Zabłudów dostał się pod panowanie Prus, by po roku 1807 (traktat w Tylży) przejść pod władzę Rosji. Od 1815 roku w Zabłudowie zaczął się rozwijać przemysł włókienniczy. Wraz z przemarszem wojsk rosyjskich, tłumiących Powstanie Listopadowe w 1831 roku, w Zabłudowie wybuchła epidemia cholery, która zdziesiątkowała mieszkańców. Kolejne lata przyniosły ponowny rozkwit Zabłudowa, a co za tym idzie wzrost liczby mieszkańców miasta, a w szczególności Żydów. Rozpoczął się też proces przemieszczania fabryk do obwodu białostockiego. W Zabłudowie funkcjonowały zakłady włókiennicze, gorzelnie, młyny i kilka dużych garbarni. W 1856 roku dobra zabłudowskie zostały sprzedane senatorowi, członkowi senatu Rządzącego w Petersburgu, Aleksandrowi Kruzenszternowi. W czasie I wojny światowej Zabłudów nie doznał większych zniszczeń. Tragiczne były natomiast lata kolejnej wojny. W latach 1939-1941 miasto było okupowane przez Sowietów. Po wybuchu wojny z Niemcami w czerwcu 1941 roku duża część Zabłudowa została zniszczona w wyniku nalotu niemieckiego, a po zajęciu miasta przez Niemców nowi okupanci spalili najcenniejszy zabytek miasta - wspomnianą wyżej, unikatową, drewnianą synagogę z 1646 roku. Ofiarą holocaustu padła niemal cała żydowska społeczność Zabłudowa, wywieziona do obozów zagłady (głownie do Treblinki) w 1942 roku.

W czasach PRL-u miasteczko zasłynęło z tzw. "cudu zabłudowskiego" - rzekomych objawień Matki Boskiej, które miały miejsce w 1965 roku. Nie zostały one jednak uznane przez Kościół Katolicki. 

Będąc w Zabłudowie warto odwiedzić klasycystyczny kościół parafialny p.w. św. Piotra i Pawła i położoną w pobliżu cerkiew parafialną p.w. Zaśnięcia NMP. Obie budowle pochodzą z XIX wieku. W pobliżu miasta warto też obejrzeć pozostałości jednego z cmentarzy żydowskich, na którym zachowało się około 50 nagrobków i ohel cadyka Izaaka ben Cwi Dow Beera.

  • Zabłudów
  • Zabłudów

Trześcianka jest sporą wsią, której historia sięga końca XV wieku. Istniał tu wówczas gród Trościanica, położony na szlaku z Litwy do Korony. Jego ślady istnieją do dziś w postaci wzgórka, nazywanego przez miejscowych Zamczyskiem. W pobliżu gródka, przed 1541 rokiem osiedlono chłopów królewskich starostwa bielskiego. Z tamtych czasów nie zachowały się jednak żadne materialne ślady. Miejscowość bardzo ucierpiała podczas potopu szwedzkiego w połowie XVII wieku. Godnym uwagi zabytkiem jest natomiast drewniana prawosławna cerkiew p.w. św. Michała Archanioła z lat 1864-1867 oraz przeniesiona tu z Białowieży, pochodząca również z XIX wieku, drewniana cerkiew cmentarna p.w. Ofiarowania NMP. Dzisiejsza Trześcianka jest typową dla Podlasia, gęsto zabudowaną szeregówką. W zabudowie wsi przeważają drewniane domy, ustawione szczytami do drogi. Mają one wszystkie podobne gabaryty i zbliżone zdobnictwo. Wynika to stąd, że prawie wszystkie z nich powstały dopiero po I wojnie światowej i zbudowane zostały na niewielkich działkach, wymuszających niejako podobną wielkość domów. W jednej linii za domami znajdują się także budynki gospodarcze. Zabudowania są więc podobne, ale... diabeł tkwi w szczegółach. I te właśnie stanowią o różnorodności mimo homogenicznego charakteru architektury wsi. Różne są bowiem kolory, kształty okiennic, detale zdobień, węgły, korony nadokienne itd. Pomimo podobieństwa, nie ma tu dwóch jednakowych domów. Zagrody są niezwykle zadbane, zdobią je ogródki pełne kwitnących kwiatów, w obejściach panuje porządek. Może właśnie dlatego ta wieś leżąca w podlaskiej "Krainie Otwartych Okiennic" jest przez wielu uważana za jedną z najładniejszych wsi w Polsce.

  • Trześcianka

O Narwi i jej zabytkach pisałem więcej w relacji z mojej podróży "Podlaska jesień". Tu zamieszczam jedynie kilka zdjęć, mających już walor dokumentu, jako że widoczna na nich cerkiew parafialna p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego ma obecnie, po renowacji nieco inny wygląd zewnętrzny - zamiast zieleni, dominuje kolor błękitny.

  • Narew (1)
  • Narew (1)
  • Narew (1)
  • Narew (1)
  • Narew (1)
  • Narew (1)
  • Narew (1)

Białowieża była miejscem, do którego wpadaliśmy również w czasie poprzednich podróży. Więcej informacji o miejscowości zamieściłem w relacji "Moje Podlasie (3)". Chętnych, zapraszam do zapoznania się z tamtą podróżą, a tu zamieszczam kilka zdjęć z kwietniowego wypadu z 2005 roku.

  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)
  • Białowieża (2)

W Hajnówce, będącej swoistą "bramą" do Puszczy Białowieskiej też bywaliśmy już wcześniej. Miejscowość tę opisałem bardziej szczegółowo w relacji z ubiegłorocznej podróży "Moje Podlasie (5)". Teraz, podobnie jak w przypadku Białowieży ograniczę się do zdjęć z wycieczki w 2008 roku.

  • Hajnówka (2)
  • Hajnówka (2)
  • Hajnówka (2)
  • Hajnówka (2)

Dubiny to wieś z tradycjami historycznymi, jedna z najstarszych na zachodnim skraju Puszczy Białowieskiej. Powstała w 1639 roku i była zamieszkała głównie przez chłopów pańszczyźnianych. W drugiej połowie XVII wieku okolice wsi zostały zniszczone przez najazd szwedzki, przemarsz Siedmiogrodzian, inkursję moskiewską i przemarsz wojsk litewskich. Na początku XVIII wieku w czasie wojny północnej następuje kolejna fala zniszczeń przez wojska saskie, polskie, litewskie, moskiewskie i szwedzkie. Pod koniec XIX w. powstała tu Powszechna Szkoła Carska. Uczniów było niewielu, gdyż nauka była nieobowiązkowa i odpłatna. Obecnie Dubiny maja raczej charakter podmiejskiej dzielnicy Hajnówki. 

W Dubinach warto zatrzymać się by obejrzeć piękną cerkiew p.w. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Zbudowana została ona na placu otrzymanym od właściciela dworu dubińskiego - Klimańskiego w 1872 roku. Powstała na miejscu starej świątyni, pochodzącej z XVIII wieku, która została przeniesiona do wsi Rogacze. Ikonostas dębowy, rzeźbiony, ufundował proboszcz Parteniusz Bazylewski. W 1900 roku cerkiew ogrodzono parkanem z kamienia. Po II wojnie światowej cerkiew została bogato wyposażona w obramowanie ikon przez miejscowego rzeźbiarza Michała Ochrymiuka.

 

  • Dubiny
  • Dubiny
  • Dubiny

Mielnika, choć zamierzałem to zrobić, nie będę opisywał. Po prostu, gdzieś zapodziały mi się zdjęcia z tej urokliwej miejscowości, gdzie można zobaczyć ruiny zamku, dwie ciekawą cerkiew p.w. Narodzenia NMP. cmentarną kaplicę p.w. MB Opiekuńczej, zabytkowy kościół p.w. Przemienienia Pańskiego i odkrywkową kopalnię kredy. A wszystko to w pięknej scenerii przełomu Bugu u stóp wysokich, urwistych brzegów. Myślę, że nie była to moja ostatnia podróż w te strony, więc o samym Mielniku będę miał jeszcze okazję napisać. Tymczasem - kilka zdjęć. Pierwsze dwa są ze Świętej Góry Grabarki z wycieczki z kwietnia 2005, pozostałe z wioski Maćkowice położonej w pobliżu Mielnika - z sierpnia 2003 roku.

Więcej informacji o Grabarce zamieściłem w relacji "Moje Podlasie (1)". 

  • Święta Góra Grabarka (1)
  • Święta Góra Grabarka (1)
  • Święta Góra Grabarka (1)
  • Maćkowicze koło Mielnika
  • Maćkowicze koło Mielnika
  • Maćkowicze koło Mielnika

Przez Siemiatycze wiodły szlaki wielu moich podlaskich wycieczek. Samemu miastu, jego historii i ciekawych miejscach poświęciłem więcej miejsca w relacji z ubiegłorocznej podróży "Moje Podlasie (5)". Tym razem skoncentruję się na opisaniu kilku prezentowanych zdjęć, pochodzących z wycieczki z wiosny 2006 roku.  

  • Siemiatycze (2)
  • Siemiatycze (2)
  • Siemiatycze (2)
  • Siemiatycze (2)
  • Siemiatycze (2)
  • Siemiatycze (2)

Zuzela leży nad Bugiem na pograniczu dwóch regionów - Mazowsza i Podlasia. Badania archeologiczne stwierdzają, że okolice wsi były zasiedlone już w epoce kamienia gładzonego (neolitu), zaś późniejsze znaleziska świadczą o tym, że ludność zajmowała się tu prymitywnym hutnictwem. Świadczyć o tym może też sama nazwa miejscowości, której znaczenie niektórzy językoznawcy wiążą ze słowem żużel/zuzel. Inni wiążą ją z innym znaczeniem słowa żużel, oznaczającym niegdyś owady brzęczące, czerwie we zbożu, mole. Po raz pierwszy Zuzela wymieniona jest w inwentarzu dóbr biskupstwa płockiego z 1161 roku, gdy książę Henryk Mazowiecki nadał ją klasztorowi Kanoników Regularnych z Czerwińska. Wieś należała do czerwińskich zakonników aż do 1796 roku. Zapisy z XIII wieku potwierdzają istnienie kościoła w Zuzeli, który wraz ze wsią został zniszczony w czasie najazdów Jaćwingów i Litwinów. Kroniki z roku 1406 odnotowują, że we wsi istniał już nowy kościół, mający za patrona św. Mikołaja. Kolejnym kościołem, wzmiankowanym w 1480 roku był kościół p.w. św. Trójcy (później św. Trójcy i św. Leonarda). W 1726 roku zbudowano nowy, drewniany kościół p.w. Przemienienia Pańskiego. Po III rozbiorze Polski Zulela znalazła się pod zaborem pruskim i została wcielona do prowincji Nowe Prusy Wschodnie (Neuostpreußen). W XIX wieku we wsi powstała szkoła powszechna, a tuż przed I wojną światową w latach 1908-1913 wzniesiono obecny, murowany, neogotycki kościół.

Miejscowość Zuzela znana jest stąd, że właśnie tu w 1901 roku urodził się i spędził dzieciństwo późniejszy Prymas Tysiąclecia, Stefan kardynał Wyszyński.

W wiosce zrekonstruowano dawną szkołę, w której urządzono Muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Stefana Wyszyńskiego. 

  • Zuzela
  • Zuzela
  • Zuzela

Wracając z jednej z podróży po Podlasiu zajechaliśmy do Treblinki. Miejsce szczególne - w istocie jest to wielki żydowski cmentarz niemal dorównujący Birkenau ilością spoczywających tu ofiar. Idąc przez opustoszały lasek, kryjący ongiś baraki ukraińskich strażników, a potem wzdłuż nieistniejących już torów do miejsca gdzie wysiadających z bydlęcych wagonów witał sielski obrazek schludnej stacji kolejowej, z wiszącymi rozkładami jazdy, zegarami, strzałkami, fikcyjnym bufetem i napisami, że znajdują się w obozie przejściowym, skąd po krótkich zabiegach sanitarnych udadzą się do obozów pracy trudno sobie wyobrazić, że coś takiego mogło się dziać...

A jednak...

A przecież...

O shoah (שואה) przypominają tylko milczące kamienie-macewy na pełnym ciszy trawiastym polu...

Tak o tym miejscu pisał Władysław Szlengel, powstaniec z warszawskiego getta:

Na szlaku Tłuszcz - Warszawa
z dworca Warschau-Ost
wyjeżdza się szynami
i jedzie się wprost...

I podróż trwa czasami
pięć godzin i trzy ćwierci,
a czasem trwa ta jazda
całe życie aż do śmierci...

  • Treblinka
  • Treblinka
  • Treblinka
  • Treblinka
  • Treblinka
  • Treblinka
  • Treblinka

Zaloguj się, aby skomentować tę podróż

Komentarze

  1. pan_hons
    pan_hons (06.04.2013 12:20) +1
    Dotarłem do ostatniej wyprawy po Podlasiu i jak zawsze bardzo mi się podobało:) Świetne bogate opisy oraz ciekawe zdjęcia, tym razem także stare. Piękne jest Podlasie i widzę jak dużo mam do zwiedzenia w tej krainie:) Bardzo miło spędziłem tu czas, dziękuję za możliwość tak dokładnego poznania Podlasia:) Pozdrawiam!
  2. lmichorowski
    lmichorowski (08.03.2012 19:30) +2
    Dzięki.
  3. czarmir1
    czarmir1 (08.03.2012 16:22) +3
    Jeszcze jeden świetny przewodnik z cyklu "Podróże z Leszkiem". Pozdrawiam :-)
  4. luciola1951
    luciola1951 (04.03.2012 9:33) +3
    Podlasie jest takie ciekawe i tak pieknie przez Ciebie zaprezentowane z interesujacymi notkami. Tu mozna zwolnic ten zwariowany ekspres zycia!
lmichorowski

lmichorowski

Leszek Michorowski
Punkty: 506828