Český Těšín (Czeski Cieszyn) znajduje się we wschodnim przyczółku Republiki Czeskiej, około 50 km na wschód od miasta Ostrawy. Znajduje się na lewym brzegu rzeki Olzy (Olše), na granicy Republiki Czeskiej oraz Rzeczpospolitej Polskiej.
Miasto powstało w 1920 roku na mocy decyzji rady ambasadorów o podziale terytorium spornego Ziemi Cieszyńskiej. Na powierzchni 3 381 ha żyje 25,5 tys. mieszkańców. Miasto jest jednym z najbardziej znaczących i uczęszczanych przejść granicznych do Polski. Do tradycji kulturalnych należą odbywające się regularnie festiwale oraz przeglądy.
W ciekawej, wielobarwnej, długiej i skomplikowanej historii miasta Cieszyna znajduje odzwierciedlenie kultura i historia wielu narodów, znajdują się tu zabytki romańskie, gotyckie, renesansowe, secesyjne, kubistyczne i funkcjonalistyczne. Według legendy w 810 roku po długiej wędrówce spotkali się tutaj trzej książęcy synowie – Bolko, Leszko i Cieszko i w miejscu ich radosnego spotkania, przy źródle, postanowili założyć nową osadę. Nazwali ją „Cieszyn”.....
Pierwsza pisemna wzmianka o Cieszynie pojawiła się w bulli papieża Hadriana IV 23 kwietnia 1155 r. Chodziło o zamek Cieszyn (Tescin), który był centrum regionu – kasztelanii. Z podgrodzia wzmiankowanego już w 1223 roku, usytuowanego na umocnionym urwisku nad rzeką Olzą, powstało miasto. Udokumentowane prawa miejskie otrzymał w 1290 roku. W tym roku Cieszyn był już siedzibą księcia Mieszka I z dynastii Piastów. Książe Mieszko I był nie tylko założycielem Cieszyńskiej linii Piastów, ale także pierwszym księciem, który zamieszkał na cieszyńskim zamku. Powstało samodzielne księstwo cieszyńskie, a miasto Cieszyn dzięki swemu dogodnemu położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych stało się administracyjnym i handlowym centrum regionu. Rządy Piastów w Cieszynie trwały aż do 1653 roku, kiedy zmarła Elżbieta Lukrecja, ostatnia księżna cieszyńska z rodu Piastów.
Księstwo Cieszyńskie jako obumarłe lenno przeszło pod władanie korony czeskiej i przypadło Habsburgom, którzy rządzili nim aż do 1918 roku. Szybko rozwijające się miasto uzyskało od swych książąt wiele ulg i przywilejów. Książęta bili tu także swoje własne monety. Rozwijały się rzemiosła. Cieszyńscy rusznikarze wytwarzali pięknie zdobione, charakterystyczne strzelby myśliwskie, tzw. „cieszynki”, które do dzisiaj są ozdobą wielu muzeów i zamków u nas i w całej Europie. W 1789 r. prawie całe miasto wraz z zamkiem zostało zniszczone przez pożar. Po pożarze stopniowo były odbudowywane poszczególne domy, usunięto mury miejskie, a przedmieścia łączono z miastem. Miasto w związku z tymi działaniami uzyskało nowe oblicze, a niektóre miejsca przetrwały do czasów dzisiejszych nie zmieniając wyglądu. Gruntowny rozwój miasta następuje po 1870 roku, gdy ruszyła kolej koszycko – bogumińska. Od tego momentu aż do pierwszej wojny światowej rozbudowywano przede wszystkim przedmieścia, które dzisiaj tworzą Czeski Cieszyn.
Pierwsza wojna światowa przyczyniła się do rozpadu monarchii austro – węgierskiej i powstania na jej miejsce nowych państw. Śląsk Cieszyński, na mocy decyzji Konferencji Ambasadorów mocarstw rozstrzygających spór, w dniu 28 lipca w belgijskim kurorcie Spa został podzielony pomiędzy Polskę a Czechosłowację. Historyczny Cieszyn został podzielony na dwa miasta: Cieszyn – Czeski Cieszyn. Rzeka Olza stała się rzeką graniczną, historyczna część miasta na prawym brzegu przypadła Polsce, zaś część lewobrzeżna Czechosłowacji. Po II wojnie światowej przywrócono stan granic sprzed wojny.
ZABYTKI:
Rynek powstał pod koniec XV w. Śladem najstarszej, średniowiecznej zabudowy przyrynkowej są zachowane pod renesansowymi budynkami piwnice przedprożowe. Po kolejnym pożarze w 1789 r. następuje przebudowa budynków w stylu barokowo-klasycystycznym, zaś we wschodniej pierzei zamurowane zostają podcienia. Do dziś zachowany jest typowy układ przestrzenny z szerokimi sieniami często dekorowanymi, sklepieniami kolebkowymi z lunetami, kamiennymi portalami i stropami belkowymi. W II połowie XIX w. i początku XX modernizacji, bądź całkowitej przebudowie poddane zostały tylko niektóre budynki. Na środku rynku studnia z figurą św. Floriana.
Katolicki kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Jezusowego (Masarykovy Sady 24) z 1894 r. w stylu neogotyckim wg projektu wiedeńskiego architekta Ludwika Satzke.
Rzeźba św. Jana Nepomucena (Masarykovy Sady) z końca XVIII w.
Muzeum Těšínska - Muzeum Ziemi Cieszyńskiej (ul. Hlavní Třida 15) - klasycystyczna budowla z lat 1884-85 (budowniczy A. Jedek). Zbiory muzeum należą do jednych z ciekawszych i cenniejszych w Republice Czeskiej. Posiada ono przede wszystkim zbiory etnograficzne, rzemiosło artystyczne, zabytki historyczne, eksponaty związane z botaniką i mineralogią. W bibliotece muzealnej Silesia znajduje się bogata kolekcja książek, m.in. Tranosci cieszyńskiego rodaka Jerzego Trzanowskiego (1592-1637).
Ratusz miejski (Náměstí ČS Armády 1) z 1928 r.
Park Komenského Sady - w którym rośnie „lipa esperantystów”; jest tu także kilka głazów narzutowych z okolic Czeskiego Cieszyna, które są dokumentem najbardziej wysuniętej na południe granicy północnego lodowca w okresie czwartorzędu (od 8000 lat p.n.e.).
Budynek dawnego średniowiecznego młyna zbożowego (Przykopa 18) Zespół budynków z XVIII – XIX w. (ul. Przykopa) z przerzuconymi przez koryto Młynówki mostkami, zwany Cieszyńską Wenecją; należał niegdyś do rzemieślników: garbarzy, tkaczy, sukienników, białoskórników i kowali, potrzebujących wody do produkcji.
Ewangelicki Kościół Jezusowy (pl. Kościelny) późnobarokowy, wybudowany w latach 1709 – 1722 r. (wieża z 1750 r.) na podstawie ugody z Altranstadt jako jeden z sześciu „kościołów łaski”. Do kościoła przylega dawny cmentarz przekształcony w park z nielicznymi zachowanymi pomnikami i tablicami nagrobnymi.
Kamienica Bludowskich (ul. Mennicza 46) - budynek wzniesiony na fundamentach mennicy założonej przez Mieszka I cieszyńskiego. Książęta cieszyńscy mieli prawo bicia własnej monety od XIII w. aż do wygaśnięcia dynastii w 1653 r. (z wyjątkiem ponad stuletniego okresu od 1438 do 1559 r.). Gruntownie remontowany, o pseudorokokowej dekoracji, od przełomu wieków XVII i XVIII był własnością barona Bludowskiego. Rozbudowany i wyremontowany, od 1999 jest siedzibą Książnicy Cieszyńskiej – biblioteki posiadającej najcenniejsze na Śląsku zbiory rękopisów, druków i inkunabułów.
ul. Trzech Braci – Studnia Trzech Braci nawiązująca do legendy o powstaniu miasta w 810 r. W 1868 r. ustawiono tu żeliwną altankę, na której ścianach znajdowały się tablice z tekstem legendy o założeniu Cieszyna w języku łacińskim, polskim i niemieckim. Po 1945 r. tablicę z tekstem niemieckim wymieniono na płaskorzeźbę przedstawiającą spotkanie trzech braci Bolka, Leszka i Cieszka przy źródle.
Kościół parafialny p.w. św. Marii Magdaleny (pl. Dominikański) wczesnogotycki, wybudowany z fundacji żony Władysława Opolskiego, Eufemii w 1289 r. jako jeden z elementów czworobocznego zespołu klasztornego dominikanów, dawna nekropolia Piastów Cieszyńskich. Odbudowany po pożarze miasta w 1789 r., kilkakrotnie przebudowywany. Na planie krzyża z wydłużonym prezbiterium, wystrój późnobarokowy, gotyckie portale, służki, maswerki i laskowania.
Kościół św. Trójcy (ul. J. Michejdy) - pierwotnie drewniany, od 1594 r. murowany. Remontowany w 1864 r. Na wieży dzwon z 1641 r. z orłem i herbem Cieszyna. Kościół o gotyckiej bryle, renesansowym szczycie fasady i neogotyckiej wieży (1864 r.). Na przykościelnym cmentarzu oprócz ofiar szalejących w XVI w. epidemii dżumy pochowano wielu zasłużonych dla miasta obywateli. Pod koniec XIX w. cmentarz zamieniono na park.
TRASY ROWEROWE:
Beskydsko – karpatská magistrála (Beskidzko- karpacka magistrala) Cyklistický okruh Euroregionem Těšínské Szelsko (Rowerowey pierścień Euroregionu Śląska Cieszyńskiego) punkt wyjściowy trasy dalekobieżnej “Jihlava – Český Těšín”.
MIEJSKIE TRASY SPACEROWE:
- oznakowana na niebiesko, dł. 5 km
Przebieg: ul. NÁDRAŽNÍ – ul. STŘELNIČNÍ – ul. DUKELSKÁ – ul. POTOČNÍ – PARK ADAMA SIKORY – NÁBŘEŽÍ MÍRU – ul. DVOŘÁKOVA – ul. SMETANOVA – NÁMĚSTÍ ČSA – ul. MOSKEVSKÁ – ul. BOŽKOVA – ul. ŠTEFÁNIKOVA – ul. HLAVNÍ – MASARYKOVY SADY – NÁBŘEŽÍ SVOBODY – ul. PROTIFAŠISTICKÝCH BOJOVNÍKŮ – MASARYKOVY SADY – ul. VRCHLICKÉHO – ul. HLAVNÍ – ul. NÁDRAŽNÍ
- oznakowana na zielono, dł. 6,5 km
Przebieg: ul. NÁDRAŽNÍ – ul. JABLUNKOVSKÁ – ul. VIADUKTOVÁ – ul. ALŠOVA – ul. KOPERNÍKOVA – ul. HRABINSKÁ – ul. SLEZSKÁ – ul. HORNICKÁ – PARK HRABINA – ZAPORA HRABINA – ul. LIPOVÁ – ul. SOKOLOVSKÁ – ul. KOMENSKÉHO – ul. DIVADELNÍ – plac DR. MARTINA LUTHERA – ul. GYMNAZIJNÍ – ul. KOMENSKÉHO – ul. TYRŠOVA – ul. FRÝDECKÁ – ul. SVOJSÍKOVA – PARKING „BILLA” – ul. NÁDRAŽNÍ
Regionalne Centrum Informacyjne Hlavní třída 15 (w siedzibie Muzeum Ziemii Cieszyńskiej) 737 01 Český Těšín
tel.: (+420) 558 711 866
fax: (+420) 558 761 223
e-mail: [email protected]
www.info.tesin.cz
www.tesin.cz
