PUBLIKACJA TA JEST CZĘŚCIĄ WIĘKSZEJ WYPRAWY, DOSTĘPNEJ TUTAJ:
Czarnogóra i Albania - pierwsze spotkanie z Bałkanami
Zdjęcia nie mają charakteru artystycznego, ale krajoznawczy i tak powinny być odbierane.
Choć obecną stolicą Czarnogóry jest Podgorica – miasto stworzone niemal od podstaw po II wojnie światowej – to dla Czarnogórców historyczną stolicą było i nadal jest Cetinje. Dziś to małe miasto położone u podnóża masywu Lovćen, nad rzeką Cetina – od której wzięło nazwę.
W 1482 roku Ivan Crnojević, głowa rodu Crnojeviciów, uciekając przed najazdem tureckim, przeniósł tutaj swoją siedzibę, gdzie umieścił dwór oraz monastyr. Tak oto Cetinje z małej wioski stały się ważnym ośrodkiem. Gdy duża część Czarnogóry znalazła się pod panowaniem osmańskim, Cetinje wraz z okolicą utrzymały niezawisłość. Historyczną datą dla miasta jak i dla całej Czarnogóry był rok 1878, kiedy to na kongresie berlińskim uznano niepodległość Czarnogóry, która stała się tym samym najmniejszym państwem w Europie. Cetinje, jako stolica, szybko wówczas nabrała znaczenia i rozrosła się – głównie dzięki władcy, którym był książę (a od 1910 król) Mikołaj I.
Dla Czarnogórców Cetinje ma szczególną wartość, z racji tego iż jest to była stolica Czarnogóry, niegdyś była to kolebka państwowości czarnogórskiej i centrum życia kraju i jego mieszkańców. Po 1918 roku Cetinje utraciła swój status po tym, jak centrum administracyjne zostało przeniesione do Podgoricy, gdy Czarnogóra weszła w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (późniejszej Jugosławii). Miasto choć straciło swój blask i oficjalny status, pozostało nadal centrum kulturalnym, religijnym i historycznym Czarnogóry, którym jest do dziś. Miasto jak i jego okolica to etnicznie najbardziej czarnogórski region w kraju (ponad 90% Czarnogórców). W Cetinje znajduje się największa w kraju liczba muzeów, które ukazują szczegółową i pełną historię i kulturę Czarnogóry. Jest to na pewno punkt obowiązkowy dla chcących poznać bardziej Czarnogórę jak i zapewne dla szkolnych wycieczek z całego kraju. W Cetinje znajdują się także najważniejsze pokazy sztuki czarnogórskiej czy prezentacje historyczne. Siedzibę ma tam również prezydent kraju, pokazując tym samym ważne związki historyczne państwa czarnogórskiego z dawną stolicą.
Centrum życia religijnego Czarnogóry umiejscowione jest w Monastyrze Cetyńskim, który wraz z cerkwią i muzeum cerkiewnym stanowią jeden wielki zespół świątynny. Tutaj właśnie (a nie w stolicy kraju) znajduje się siedziba Metropolii Czarnogóry i Przymorza Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Zbudowany w XV wieku monastyr był wielokrotnie burzony w czasie najazdów tureckich, lecz za każdym razem na nowo odbudowywany, a swą obecną formę uzyskał po zasadniczej przebudowie w 1701 roku. Ma on duże znaczenie religijne dla Czarnogórców, którzy niegdyś szukali tam oparcia w czasach zagrożenia zaś dziś pielgrzymują tam licznie podobnie jak Polacy do Częstochowy. Znajdujący się poniżej wzgórza, z dala od miejskiego gwaru i otoczony licznymi drzewami, Monastyr Cetyński emanuje spokojem i specyficzną atmosferą uniesienia duchowego.
Prowadząca od Monastyru Cetyńskiego aleja z ławkami i wysokimi drzewami, wiedzie w kierunku głównego placu miejskiego, niegdyś wyznaczającego centrum stolicy. Znajduje się tam Crkva na Ćipuru - niewielka cerkiew dworska z 1890 roku, którą otacza częściowo zburzona kolumnada. Zbudowana została na polecenie księcia Mikołaja I (późniejszego króla Czarnogóry), którego szczątki zostały tam złożone. Za jego panowania, na przełomie XIX/XX wieku Czarnogóra znacznie poszerzyła swoje terytorium, zdobyła uznanie na forum międzynarodowym i jednocześnie dokonała dużego rozwoju gospodarczego. Był to „złoty wiek” Czarnogóry, tak jak i dla samej stolicy – Cetinje, która wówczas uległa rozbudowie. Wszystkie budynki wokół placu miejskiego, zwanego placem Mikołaja I, to stare rezydencje, dwór królewski, czy niektóre dawne ambasady państw europejskich. Właśnie te ostatnie dodają niezwykłego uroku całemu miastu, gdyż gdziekolwiek byśmy nie poszli, natykamy się na stare budynki dawnych siedzib ambasad państw, nawet takich, które już dziś nie istnieją, jak Austro-Węgier. Otoczone często parkami, niektóre piękne i reprezentacyjne, jak np. Rosji czy Francji, a niektóre proste i zwyczajne, czy nawet niszczejące, jak. np. Serbii, Bułgarii czy Niemiec. Mimo swojej odmienności, rozrzucone po całym mieście, budynki dawnych ambasad nadają Cetinje specyficzny urok miasta, które zatrzymało się w czasie prawie sto lat temu. Potęguje to fakt, iż praktycznie w całym mieście trudno znaleźć nowoczesne budowle, podobnie jak tych z okresu komunistycznej Jugosławii (co np. odróżnia Cetinje od obecnej stolicy Czarnogóry - Podgoricy).
Do Cetinje warto wybrać się przede wszystkim dlatego, iż można oderwać się od nadadriatyckiego rejonu Czarnogóry i poznać zupełnie inną część kraju, z unikalnym klimatem. Miasto Cetinje położone jest bowiem w głębi lądu, u podnóża masywu Lovćen, gdzie można dotrzeć od zachodu, z Kotoru, bądź od południa, z Budwy. Jadąc prawie przez całą drogą pod górę i zbliżając się do Cetinje, momentalnie czuje się zmianę klimatu. Powietrze jest mniej gęste, czystsze, ale i chłodniejsze, można zapomnieć o bujnej i egzotycznej roślinności subtropikalnej, a jej miejsce zajmują lasy liściaste i iglaste. Z racji wysokości terenu i innego klimatu, zdecydowanie częściej pojawiają się tam opady.
